Hen suyễn ở trẻ sơ sinh: Làm sao để nhận biết và phòng ngừa?

Hen suyễn ở trẻ sơ sinh là nỗi lo ngại lớn cho nhiều gia đình, khi mà những cơn hen không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe nhỏ bé mà còn tác động tới tâm lý và cuộc sống hàng ngày. Đứng trước thách thức này, việc nắm bắt thông tin đúng đắn và áp dụng các phương pháp chăm sóc khoa học sẽ là chìa khóa giúp trẻ vượt qua bệnh tật, phát triển toàn diện ngay từ những năm tháng đầu đời.

Hiểu về tình trạng hen suyễn ở trẻ sơ sinh

Hen suyễn là gì? Hen suyễn không phân biệt lứa tuổi, thậm chí trẻ sơ sinh cũng có thể gặp phải tình trạng hen suyễn hay còn gọi là hen phế quản ở trẻ sơ sinh. Đây là bệnh lý nổi bật với các biểu hiện viêm nhiễm kéo dài ở đường hô hấp, là một thách thức không nhỏ cho sức khỏe hô hấp của bé. Trẻ em mắc hen suyễn thường trải qua các triệu chứng như niêm mạc phế quản dày lên, viêm và kích ứng, dẫn đến co thắt, tăng tiết chất nhầy và hạn chế không khí lưu thông.

Biến đổi thời tiết, tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng như lông động vật, khói bụi và ô nhiễm, cùng với yếu tố di truyền là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng này. Đặc biệt, trong gia đình có tiền sử mắc bệnh hen suyễn thì nguy cơ trẻ mắc bệnh càng cao.

Việc hiểu rõ về bệnh lý và nhận biết sớm các dấu hiệu là bước đầu quan trọng trong việc quản lý và điều trị bệnh hen suyễn ở trẻ. cha mẹ cần theo dõi chặt chẽ và chia sẻ mọi thông tin về tiền sử gia đình, điều kiện môi trường sống và các biểu hiện của bệnh với bác sĩ để bé yêu có thể nhận được sự chăm sóc tốt nhất. Đồng hành cùng con trẻ trong hành trình vượt qua hen suyễn, giúp bé phát triển  một cách trọn vẹn và khỏe mạnh

Nhận biết sớm các dấu hiệu hen suyễn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Sự phát hiện và can thiệp kịp thời vào các triệu chứng hen suyễn ở trẻ sơ sinh là chìa khóa để giúp bé phục hồi nhanh chóng và duy trì sức khỏe tốt.

Dưới đây là ba biểu hiện thường gặp nhất mà cha mẹ cần lưu tâm:

Ho kéo dài vào ban đêm

Một trong những triệu chứng điển hình của hen suyễn là trẻ em có xu hướng ho nhiều và kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm. Nếu bé còn ho có đờm, đây có thể là dấu hiệu ban đầu cảnh báo tình trạng hen suyễn.

Khó thở và thở khò khè

Hen suyễn khiến cho đường thở của trẻ trở nên hẹp và phù nề, từ đó tạo nên âm thanh khò khè khi bé thở. Đây là triệu chứng rõ ràng, thường gặp khi trẻ đang nghỉ ngơi hoặc phải đối mặt với các tác nhân gây kích ứng.

Thở nhanh và thở gấp

Do không khí lưu thông không đủ bởi đường thở bị thu hẹp, trẻ sẽ có phản ứng thở nhanh và gấp để cố gắng hít thở nhiều hơn. Đây là dấu hiệu cần được chú ý, nhất là khi xuất hiện bất thường so với bình thường.

Ngoài ra, trẻ có tiền sử dị ứng, chàm, hoặc trong gia đình có người mắc bệnh hen suyễn cũng có nguy cơ cao bị hen suyễn. cha mẹ cần quan sát các biểu hiện của bé và tiền sử y tế để có những nghi ngờ và hành động chính xác.

Cần nhớ rằng, việc chẩn đoán hen suyễn ở trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng dễ dàng. Để có kết quả chính xác nhất, việc thăm khám và kiểm tra y khoa cần thiết không thể thiếu. Hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị kịp thời

Biến chứng hen suyễn ở trẻ sơ sinh có thể gặp cha mẹ hết sức lưu ý 

Hen suyễn không chỉ là một căn bệnh gây khó chịu, đối với trẻ sơ sinh nó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng nếu không được quản lý và điều trị đúng cách. Dưới đây là một số biến chứng tiêu biểu mà trẻ sơ sinh hen suyễn có thể phải đối mặt:

Chức năng phổi bị suy giảm

Hen suyễn kéo dài có thể dẫn đến tình trạng cản trở và tắc nghẽn đường thở, làm giảm độ đàn hồi của phế nang và ảnh hưởng đến khả năng trao đổi khí của phổi. Điều này dần dẫn đến sự suy giảm chức năng hô hấp, gây khó khăn trong quá trình thở của bé.

Tràn khí màng phổi

Khi trẻ phải vật lộn với các cơn hen, áp lực tăng cao trong phế nang có thể dẫn đến tình trạng vỡ phế nang và tràn khí vào khu vực xung quanh phổi. Điều này không chỉ gây đau đớn mà còn là tình trạng khẩn cấp cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Suy hô hấp

Trong những trường hợp nặng, tình trạng hen suyễn có thể khiến trẻ không thể thở đúng cách, dẫn đến suy hô hấp. Đây là tình trạng cực kỳ nguy hiểm khiến cơ thể trẻ không nhận đủ oxy, cần được xử lý nhanh chóng để tránh nguy cơ tổn thương não và các biến chứng sức khỏe lâu dài.

Các biến chứng này chỉ là một phần trong số những rủi ro mà hen suyễn có thể gây ra cho trẻ sơ sinh. Để bảo vệ sức khỏe và phát triển toàn diện của bé, cha mẹ cần phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ để theo dõi, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào xuất hiện.

Cách chẩn đoán hen suyễn ở trẻ sơ sinh

Việc nhận diện chính xác tình trạng hen suyễn ở trẻ là một bước quan trọng trong việc điều trị và quản lý bệnh. Bác sĩ sẽ tiến hành một loạt các bước để xác định liệu trẻ có mắc phải hen suyễn hay không, đặc biệt khi chẩn đoán này trở nên phức tạp hơn ở trẻ dưới 2 tuổi do sự tương đồng triệu chứng với các bệnh lý khác.

Dưới đây là các bước mà bác sĩ có thể thực hiện để chẩn đoán hen suyễn ở trẻ:

Thu thập tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ ghi chép chi tiết tiền sử y tế của trẻ và gia đình, đặc biệt chú ý đến các triệu chứng và thời điểm xuất hiện của chúng, cũng như tiền sử dị ứng hoặc hen suyễn trong gia đình.

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe tổng quát của trẻ, nghe phổi và quan sát cách thở để tìm kiếm các dấu hiệu của hen suyễn.

Xét nghiệm cận lâm sàng: Đây có thể bao gồm xét nghiệm chức năng phổi (thường được thực hiện cho trẻ lớn hơn vì trẻ nhỏ khó hợp tác), xét nghiệm máu, xét nghiệm dị ứng, và chụp X-quang để loại trừ các nguyên nhân khác.

Phác đồ điều trị hen suyễn ở trẻ sơ sinh

Khi nói đến việc điều trị hen suyễn ở trẻ sơ sinh, mỗi trường hợp đều cần được tiếp cận cụ thể và chuyên nghiệp, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tiền sử bệnh của trẻ. Dưới đây là hướng dẫn tổng quát về các phương pháp điều trị hen suyễn ở các mức độ khác nhau:

Trẻ mắc hen nhẹ:

• Áp dụng khí dung Ventolin theo liều lượng phù hợp, kiểm tra và điều chỉnh sau mỗi 30 phút. Có thể cho trẻ uống thuốc mở phế quản như Salbutamol hoặc Terbutalin.
• Dùng các sản phẩm làm sạch mũi và giữ cho đường thở thông thoáng, cần theo dõi và điều chỉnh liều lượng dựa trên tình trạng phản ứng của trẻ sau 1 giờ.

Trẻ mắc hen vừa:

• Kết hợp sử dụng Ventolin và các loại corticoid dạng phun như Fluticason hoặc Budesonide để giảm viêm và mở rộng phế quản.

Trẻ mắc hen nặng:

• Cung cấp oxy qua mặt nạ và sử dụng kết hợp khí dung Salbutamol và Ipratropium định kỳ, đồng thời theo dõi sát sao phản ứng của trẻ.
• Trong trường hợp cần thiết, sử dụng các loại steroid như Hydrocortison hoặc Methylprednisolon.

Hen ác tính:

• Trẻ cần được chuyển ngay đến cơ sở y tế cấp cứu.
• Sử dụng các biện pháp hỗ trợ nhanh chóng như oxy, khí dung hoặc tiêm truyền các loại thuốc cần thiết.
• Trong tình huống nguy hiểm, cần đặt nội khí quản và sử dụng máy thở.

Dù việc điều trị hen suyễn ở trẻ sơ sinh mang lại nhiều thách thức, việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp kiểm soát bệnh và hạn chế rủi ro cho trẻ. 

Hướng dẫn cha mẹ cách chăm sóc và phòng ngừa trẻ sơ sinh bị hen suyễn

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc hen suyễn nếu trẻ mang yếu tố di truyền, cha mẹ vẫn có thể chủ động giảm thiểu và làm chậm quá trình phát triển của bệnh bằng cách:

Theo dõi và nhận diện sớm các triệu chứng: Hãy quan sát kỹ lưỡng và ghi chép lại các dấu hiệu như ho, thở khò khè, thở nhanh hoặc bất kỳ sự khó chịu nào khi trẻ thở. Nhận biết sớm các triệu chứng sẽ giúp can thiệp kịp thời.

Thực hiện đúng phác đồ điều trị: Tuân thủ nghiêm ngặt lịch trình và liều lượng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đừng ngừng hoặc thay đổi liều lượng thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.

Chăm sóc dinh dưỡng: Cung cấp chế độ ăn uống cân đối và đủ dưỡng chất, bao gồm sữa mẹ hoặc sữa công thức và sau này là các thực phẩm đa dạng phù hợp với độ tuổi của trẻ.

Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ: Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và tăng cường sức đề kháng cho trẻ.

Học cách xử lý cơn hen cấp tính: Cha mẹ cần biết cách sử dụng thuốc khí dung, các biện pháp cấp cứu ban đầu và khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện.

Xác định và giảm thiểu các tác nhân gây kích ứng: Hãy quan sát để biết những gì làm trầm trọng thêm tình trạng hen của trẻ và hạn chế tối đa tiếp xúc với những yếu tố này.

Hạn chế tiếp xúc với mạt bụi: Sử dụng các biện pháp như bọc nệm và gối không thấm nước, tránh sử dụng thảm và đồ chơi lông, nhồi bông, và giặt quần áo, chăn gối bằng nước nóng hàng tuần.

Tránh xa khói thuốc: Khói thuốc lá là một trong những kích thích mạnh mẽ đối với hệ hô hấp của trẻ, nên cần giữ môi trường sống của trẻ sạch sẽ, không khói thuốc.

Hạn chế tiếp xúc với không khí ô nhiễm: Theo dõi các thông tin về chất lượng không khí và hạn chế thời gian trẻ tiếp xúc ngoài trời khi không khí ô nhiễm.

Tránh sử dụng lò sưởi và bếp củi: Khói từ các nguồn này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hen suyễn của trẻ.

Tránh xa với lông thú cưng: Nếu trẻ dị ứng với lông động vật, hãy hạn chế hoặc không cho vật nuôi vào nhà.

Hạn chế tối đa nấm mốc: Đảm bảo không gian sống của trẻ luôn khô ráo và sạch sẽ, sử dụng quạt thông gió và máy hút ẩm để kiểm soát độ ẩm.

Luôn luôn theo dõi sát sao sức khỏe của trẻ và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để cập nhật tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Chăm sóc trẻ sơ sinh bị hen suyễn đòi hỏi sự kiên nhẫn và tận tụy, nhưng với sự chăm sóc đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể có một tuổi thơ khỏe mạnh và hạnh phúc.

Nếu cha mẹ còn bất kỳ thắc mắc nào về nội dung bài chia sẻ, vui lòng liên hệ theo số hotline 1800 9229 (miễn cước phí) để được các Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ tư vấn chi tiết hơn. 

Tài liệu tham khảo

Asthma in Infants, aafa.org. Truy cập ngày 24/12/2023.