1800 9229
Từ xa xưa, ông cha ta đã truyền tai nhau câu ca dao: “Nhân trần ích mẫu đi đâu/Để cho gái đẻ đớn đau thế này!” để nói về vai trò của cây ích mẫu đối với sức khỏe của nữ giới. Vậy cụ thể, loại dược liệu này có tác dụng gì? Cùng tìm hiểu về ích mẫu qua bài viết dưới đây của Dược phẩm Tín Phong nhé.
Đặc điểm của ích mẫu
Ích mẫu là một loại cây thân thảo có hoa, tên khoa học là Leonurus heterophyllus, thuộc họ Lamiaceae. Loài cây này vốn sinh trưởng ở vùng Đông Á, nhưng ngày nay đã được di thực tới nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Ở nước ta, ích mẫu mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi, chủ yếu là ven sông, ven suối, ven đường, nơi có đất nhẹ đủ ẩm. Cây có thân vuông, phân nhánh, cao từ 0,6 – 1m. Lá mọc đối, có hình dạng khác nhau tùy theo vị trí trên cây. Lá ở gốc có cuống dài, phiến lá hình tim, mép có răng cưa thô và xẻ sâu. Lá ở thân có cuống ngắn hơn, phiến lá thường xẻ sâu thành 3 thùy và có răng cưa ở mép lá. Lá ở ngọn cây không chia thùy và hầu như không có cuống. Hoa mọc vòng ở kẽ lá, màu hồng hoặc hơi tím hồng, xẻ thành hai môi gần đều nhau. Quả nhỏ màu xám nâu, quả 3 cạnh.
Trong y học cổ truyền, ích mẫu có vị cay, đắng, tính hơi mát, có tác dụng hoạt huyết, tiêu ứ, bổ huyết, lợi tiểu, thông kinh, an thai. Loại cây này được sử dụng để điều trị các bệnh phụ khoa như kinh nguyệt không đều, rong kinh, đau bụng kinh, viêm nhiễm phụ khoa,… Ngoài ra, ích mẫu còn có tác dụng giúp bổ huyết, tăng cường sức khỏe cho phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sau sinh.
Toàn cây ích mẫu thường được gọi là ích mẫu thảo, được sử dụng tươi hoặc phơi khô để làm thuốc. Để điều trị các bệnh phụ khoa, ích mẫu thường được sắc uống với các vị thuốc khác như đan sâm, ngải cứu, bạch thược, hoàng cầm, cam thảo,… Để bổ huyết, tăng cường sức khỏe cho phụ nữ, ích mẫu thường được sắc uống với đương quy, bạch thược, thục địa, cam thảo,…
⇒ Đọc thêm: Hương phụ – “vị thuốc vàng” cho sức khỏe nữ giới
Cách bào chế vị thuốc ích mẫu
Ích mẫu là một loại cây thuốc quý, có nhiều công dụng đối với sức khỏe, đặc biệt là đối với phụ nữ. Để sử dụng ích mẫu hiệu quả, cần phải biết cách chế biến đúng. Trong đó, có 4 cách chế biến ích mẫu phổ biến như sau:
- Ích mẫu cắt đoạn: Đây là cách chế biến đơn giản nhất, chỉ cần thu hoạch ích mẫu tươi, phơi khô, sau đó cắt thành từng đoạn dài từ 3–5cm. Trường hợp phần thân và cành cây to, dài thì cần phải nhúng nước cho mềm rồi mới cắt đoạn và đem phơi khô lại.
- Ích mẫu chích rượu:Bạn cần chuẩn bị 10kg ích mẫu và 3kg rượu. Trộn đều ích mẫu và rượu, sau đó ủ trong vòng 1 đêm. Sau đó, sao ích mẫu với lửa nhỏ cho đến khi có màu hơi đen.
- Ích mẫu chích giấm: Để chế biến, bạn cần chuẩn bị 10kg ích mẫu và 2kg giấm. Tẩm giấm vào ích mẫu, sau đó sao vàng.
- Ích mẫu chế: Bạn cần chuẩn bị 10kg ích mẫu, 2kg gừng tươi, 1kg giấm, 1kg rượu, 200g muối ăn và 1 lít nước sôi. Giã nát gừng tươi, vắt lấy nước rồi hòa nước gừng với giấm, rượu và muối ăn. Đổ hỗn hợp này vào ích mẫu, trộn đều và ủ trong vòng 1 giờ. Sau đó, đem phơi khô.
Tác dụng của cây ích mẫu
Theo GS.TS. Đỗ Tất Lợi, ích mẫu là một loại cây thuốc quý, có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Trong đó, nổi bật nhất là các tác dụng dược lý sau:
- Tác dụng trên tử cung: Nước sắc ích mẫu có tác dụng kích thích tử cung, giúp điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh, phòng ngừa và điều trị rong kinh, băng huyết.
- Tác dụng trên huyết áp: Nước sắc ích mẫu có tác dụng làm giảm huyết áp, giúp ổn định huyết áp.
- Tác dụng trên tim mạch: Ích mẫu có tác dụng tốt đối với tim mạch, giúp tăng cường chức năng tim, phòng ngừa và điều trị suy tim.
- Tác dụng diệt khuẩn: Ích mẫu có tác dụng kháng khuẩn, giúp phòng ngừa và điều trị các bệnh nhiễm trùng ngoài da.
- Tác dụng lợi tiểu: Ích mẫu có tác dụng lợi tiểu, giúp đào thải độc tố ra khỏi cơ thể.
Ích mẫu: Dược liệu quý dành cho chị em
Theo Đông y, ích mẫu có tính mát, vị cay đắng, đi vào kinh can và tâm. Vị thuốc này có tác dụng hoạt huyết, khứ ứ, sinh tân, tiêu thủy nên được sử dụng để điều trị nhiều bệnh cho phụ nữ, đặc biệt là các bệnh phụ khoa:
- Kinh nguyệt không đều (rối loạn kinh nguyệt): Ích mẫu giúp điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh, phòng ngừa và điều trị rong kinh, băng huyết.
- Máu ứ tích tụ sau khi sinh đẻ: Ích mẫu giúp làm tan máu ứ, giúp tử cung co lại nhanh chóng, giảm đau bụng sau sinh.
- An thai: Ích mẫu giúp an thai, giảm nguy cơ sảy thai, sinh non.
- Ngoài ra, ích mẫu còn có tác dụng bổ huyết, giúp tăng cường sức khỏe cho phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sau sinh.
3 bài thuốc từ ích mẫu cho phụ nữ
Dưới đây là 3 bài thuốc từ ích mẫu mà bạn có thể tham khảo để điều trị các bệnh phụ nữ:
Bài thuốc 1: Điều trị kinh nguyệt không đều
- Nguyên liệu: 10g ích mẫu, 10g đương quy, 10g xích thược, 5g mộc hương
- Cách làm: Tất cả nguyên liệu đem phơi khô, tán bột rồi uống với nước ấm.
Bài thuốc 2: Bồi bổ khí huyết, điều kinh
- Nguyên liệu: 80g ích mẫu, 60g nga truật, 40g ngải cứu, 40g củ gấu, 30g hương nhu
- Cách làm: Tất cả nguyên liệu đem sao vàng, tán bột rồi nhào thành từng viên nhỏ như hạt đậu. Dùng mỗi lần 20 viên, ngày dùng 3 lần.
Bài thuốc 3: Điều hòa kinh nguyệt
- Nguyên liệu: 800g ích mẫu, 200g ngải cứu, 250g hương phụ, nước vừa đủ 1 lít
- Cách làm: Nấu các nguyên liệu trong khoảng 20 phút. Dùng mỗi ngày từ 10 đến 20ml để điều hòa kinh nguyệt.
Lưu ý khi sử dụng ích mẫu
Ích mẫu là một vị dược liệu tốt cho phụ nữ. Tuy nhiên, ích mẫu cũng có một số tác dụng phụ cần lưu ý khi sử dụng như:
- Ích mẫu có thể làm giãn mạch, do đó những người bị giãn đồng tử không nên sử dụng.
- Ích mẫu có thể gây kích thích tử cung, vì thế phụ nữ mang thai nên thận trọng khi sử dụng ích mẫu để tránh nguy cơ sảy thai.
- Ích mẫu có thể gây ra một số tác dụng phụ khác như chóng mặt, buồn nôn, nôn, tiêu chảy,…
⇒ Đọc thêm: Mẹo điều hòa kinh nguyệt bằng phương pháp dân gian mà bạn không thể bỏ qua
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cây ích mẫu và những lợi ích về sức khỏe mà loại dược liệu quý này mang lại cho chị em phụ nữ. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng, bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể gây ra tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách. Do đó, trước khi sử dụng ích mẫu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để được hướng dẫn sử dụng an toàn và hiệu quả. Nếu còn thắc mắc gì cần được giải đáp, bạn hãy liên hệ với chúng tôi qua số hotline 1800 9229 để được tư vấn thêm nhé.
Nguồn tham khảo
- Giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Tất Lợi. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam (2006). Nhà xuất bản Y học.
