Tràn khí màng phổi tự phát: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị

Khi nói đến bệnh tràn khí màng phổi tự phát, không ít người cảm thấy hoang mang và mơ hồ. Đây là một bệnh lý không quá phổ biến nhưng lại đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về nó trong bài viết sau.

Tràn khí màng phổi tự phát là bệnh gì?

Màng phổi là một cấu trúc vô cùng đặc biệt trong cơ thể chúng ta, bao gồm hai lớp: Lá thành và lá tạng. Trong khi lá thành gắn liền với bề mặt phổi, lá tạng lại tiếp xúc với khoang ngực. 

Khoảng trống giữa hai lớp màng phổi này thường chỉ chứa một lượng dịch mỏng, giúp phổi di động dễ dàng và vận chuyển máu về tim dễ dàng hơn, nhờ áp suất âm bên trong.

Tràn khí màng phổi tự phát là tình trạng khí bất ngờ xuất hiện trong khoang màng phổi, không phải do các tác động từ bên ngoài như chấn thương. Thay vào đó, nguyên nhân thường xuất phát từ các vấn đề bệnh lý tại phổi hoặc màng phổi.

Khí trong khoang màng phổi khiến phổi bị ép lại, giảm khả năng thông khí và hoạt động của nó. Tình trạng này nếu nghiêm trọng có thể dẫn đến suy hô hấp và làm rối loạn tuần hoàn.

⇒ Bạn đọc có thể tham khảo thêm: Tràn khí màng phổi có nguy hiểm không? 

Tại sao lại bị tràn khí màng phổi tự phát?

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này khá phức tạp. Bệnh được chia làm 2 tuyến nguyên nhân, đó là: Tràn khí màng phổi tự phát nguyên phát và tràn khí màng phổi tự phát thứ phát.

Tràn khí màng phổi tự phát nguyên phát

Đây là trường hợp xảy ra khi bệnh nhân không có tiền sử chấn thương hoặc bệnh phổi đi kèm. Đặc điểm:

• Xuất hiện nhiều ở nam giới với độ tuổi 30 – 40.
• Thường do vỡ của các bóng khí trên bề mặt phổi.
• Cơ chế hình thành các bóng khí nhỏ chưa rõ ràng nhưng có liên quan đến người có lồng ngực dài và bệnh rối loạn di truyền mô liên kết, ví dụ như hội chứng Marfan ở người có chân tay dài ngón tay dài.
• Bệnh như sốt siêu vi cũng có thể gây ra hiện tượng này.

Dấu hiệu của sốt siêu vi ở người lớn thường kéo dài mấy ngày và có thể tự giảm mà không cần nhập viện. Tuy nhiên, sốt siêu vi có thể làm xuất hiện các bóng khí nhỏ trong phổi.

Tràn khí màng phổi tự phát thứ phát

Nhóm nguyên nhân này thường gặp ở những người đã mắc bệnh phổi trước đó, và tiên lượng bệnh thường xấu hơn so với nguyên nhân tự phát nguyên phát. 

Nhiều bệnh lý phổi có thể dẫn đến tràn khí màng phổi, bao gồm:

• Bệnh lao: ổ lao, những tổn thương lao trên bề mặt phổi có thể vỡ và dẫn đến tràn khí.
• Bệnh lý phổi khác: viêm phổi, viêm tiểu phế quản, áp xe phổi, bệnh bụi phổi, hen suyễn, khí phế thủng, dị vật đường thở, và nhiều bệnh khác.
• Bệnh tự miễn và ung thư: Viêm khớp dạng thấp, viêm da cơ, xơ cứng bì và ung thư phế quản cũng có thể dẫn đến tràn khí màng phổi.

Làm thế nào để phát hiện tràn khí màng phổi tự phát?

Đối mặt với tình trạng này, việc phát hiện sớm là rất quan trọng. Nhưng làm sao để chúng ta biết mình đang gặp phải vấn đề này?

Dựa vào triệu chứng lâm sàng

Mặc dù triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân của tình trạng, nhưng có một số dấu hiệu thông thường mà bệnh nhân thường cảm nhận. 

Triệu chứng nhẹ:

• Cảm giác tức ngực không thoải mái.
• Ho khan và mức độ khó thở nhẹ.

Triệu chứng dữ dội:

• Đau ngực đột xuất, mô tả như cảm giác bị dao đâm.
• Ho khan và dữ dội, khiến mức độ đau ngực gia tăng.
• Khó thở đến mức cảm thấy ngột ngạt, mức độ phụ thuộc vào lượng khí tràn vào màng phổi.
• Triệu chứng cần quan tâm khác: Tay chân trở nên lạnh, vã mồ hôi, mạch đập nhanh và nhẹ, huyết áp giảm, và có tình trạng lo âu, hốt hoảng.

Dựa vào khám lâm sàng

Khi tiến hành kiểm tra, bác sĩ có thể nhận biết thêm các triệu chứng: 

• Lồng ngực phình ra và kém di động.
• Khoảng giữa các sườn mở rộng.
• Âm thanh vang khi gõ nhẹ lên lồng ngực và giảm rung thanh khi nghe qua ống nghe.
• Dấu hiệu của khí dưới da có thể xuất hiện, như cổ trở nên phình ra, mắt híp và da khi ấn vào sẽ có cảm giác như tiếng lạo xạo.

Dựa vào xét nghiệm và chẩn đoán cận lâm sàng

Khi có nghi ngờ về tình trạng tràn khí màng phổi, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm để chẩn đoán:

• Chụp X-quang ngực: Đây là xét nghiệm đầu tiên và phổ biến nhất để phát hiện tràn khí màng phổi. Hình ảnh sẽ cho thấy không gian giữa màng phổi và bề mặt phổi.
• Chụp CT scan: Đôi khi, khi X-quang không cung cấp đủ thông tin, CT scan có thể được sử dụng để có cái nhìn chi tiết hơn về tình trạng.

Hậu quả của bệnh tràn khí màng phổi tự phát

Tràn khí màng phổi tự phát không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp mà còn tiềm ẩn nhiều hậu quả khác. Dưới đây là một số hậu quả mà bệnh nhân có thể gặp phải khi mắc bệnh:

• Suy hô hấp: Khí tràn vào màng phổi làm giảm không gian cho phổi co giãn, dẫn đến khó khăn trong quá trình trao đổi khí, gây ra tình trạng suy hô hấp.
• Hạn chế vận động: Bệnh nhân thường cảm thấy đau và khó thở khi hoạt động, điều này khiến họ tránh vận động và giảm khả năng tham gia các hoạt động hàng ngày.
• Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn: Với việc phổi không hoạt động đầy đủ, khả năng loại bỏ vi kí sinh vật giảm, dẫn đến nguy cơ nhiễm khuẩn tăng lên.
• Biến chứng tim mạch: Áp lực từ khí tràn vào màng phổi có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tim, gây ra các vấn đề như rối loạn nhịp tim.
• Nguy cơ tái phát cao: Người mắc bệnh lý này có nguy cơ tái phát cao, đặc biệt là trong những tháng đầu sau khi điều trị lần đầu.
• Ảnh hưởng tâm lý: Bệnh nhân thường trải qua cảm giác lo lắng, sợ hãi và trạng thái tâm lý không ổn định do sự bất ngờ của bệnh và triệu chứng đau dữ dội.

Điều trị tràn khí màng phổi tự phát hiệu quả

Đối mặt với bệnh lý này, việc điều trị kịp thời và đúng cách là yếu tố then chốt giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Dưới đây là những phương pháp điều trị hiệu quả cho tình trạng này:

Điều trị tràn khí màng phổi tự phát nhẹ

Đối với bệnh nhân có mắc bệnh do tự phát nguyên phát mức độ nhẹ (<15% thể tích bên tràn khí và chiều ngang dải khí sát màng phổi <2cm):

• Không cần thực hiện hút dẫn lưu.
• Bệnh nhân được hỗ trợ thở qua bình oxy với lưu lượng 2-3 lít/phút trong khoảng 2-3 ngày.
• Chụp X-quang phổi sau giai đoạn điều trị trên để đánh giá tình trạng. Nếu không có biến chứng và ổn định, bệnh nhân có thể được xuất viện.

Tràn khí màng phổi tự phát nghiêm trọng

Trường hợp nguyên nhân do tự phát nguyên phát vượt quá 15% thể tích bên tràn khí và chiều ngang dải khí sát màng phổi >2cm.

Các biện pháp chọc hút màng phổi có thể được áp dụng như:

• Sử dụng kim nhỏ kết nối với ba chạc và bơm tiêm 50 ml.
• Áp dụng kim luồn nối với dây chuyển dịch, ba chạc và bơm tiêm 50ml.
• Catheter có nòng polyethylene đặt vào khoang màng phổi, hút áp lực âm 20cm nước liên tục.

Phẫu thuật tràn khí màng phổi

Điều này thích hợp cho:

• Tràn khí màng phổi tự phát thứ phát do các nguyên nhân khác.
• Các trường hợp tràn khí màng phổi tự phát nguyên phát mà không hiệu quả với các phương pháp điều trị trên.
• Tình trạng tràn khí màng phổi áp lực dương, bệnh nhân có nhịp thở và nhịp tim cao, tràn khí dưới da, các dấu hiệu lâm sàng nghiêm trọng khác như trung thất bị lệch, vòm hoành bất thường.

Trong quá trình phẫu thuật:

• Bác sĩ sẽ mở màng phổi và chọn ống thông phù hợp với kích thước của từng bệnh nhân.
• Hút áp lực âm 20cm nước liên tục cho đến khi hết khí màng phổi.
• Kẹp ống dẫn lưu 24 giờ sau đó tiến hành kiểm tra lâm sàng, chụp X-quang và rút ống dẫn lưu nếu bệnh nhân ổn định.

Việc điều trị tràn khí màng phổi tự phát cần dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng và các triệu chứng đi kèm. Đúng phương pháp điều trị sẽ đảm bảo sự an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân, giúp họ nhanh chóng hồi phục.

Nếu bạn còn bất kỳ băn khoăn hay thắc mắc nào về bệnh lý trên,   vui lòng liên hệ theo số hotline 18009229 (miễn cước phí) để được dược sĩ chuyên môn tư vấn chi tiết.

Tài liệu tham khảo

Tác giả John Costumbrado (2023). Spontaneous Pneumothorax, pubmed. Truy cập ngày 12/09/2023.