Tăng huyết áp thai kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa và điều trị

Tăng huyết áp thai kỳ còn được gọi là tăng huyết áp do mang thai (PIH) là một tình trạng đặc trưng bởi huyết áp cao trong thai kỳ. Tăng huyết áp thai kỳ có thể dẫn đến một tình trạng nghiêm trọng được gọi là tiền sản giật, còn được gọi là Toxemia. Tăng huyết áp khi mang thai ảnh hưởng đến khoảng 6 – 8% phụ nữ mang thai. Trong bài viết này, Dược Tín Phong sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về tăng huyết áp thai kỳ là gì? Nguyên nhân nào gây ra, triệu chứng và cách ngăn ngừa tình trạng.

Tăng huyết áp thai kỳ là gì?

Tăng huyết áp thai kỳ là một dạng của huyết áp cao trong thai kỳ. Nó xảy ra trong khoảng 6 phần trăm của tất cả các trường hợp mang thai. Một loại huyết áp cao khác là cao huyết áp mãn tính – huyết áp cao xuất hiện trước khi bắt đầu mang thai.

Tăng huyết áp thai kỳ có thể phát triển thành tiền sản giật. Tình trạng này thường xảy ra ở những phụ nữ trẻ mang thai lần đầu. Nó phổ biến hơn ở các trường hợp song thai, ở phụ nữ trên 35 tuổi, ở phụ nữ bị tăng huyết áp mãn tính hoặc đã từng bị tăng huyết áp trong lần mang thai trước và ở phụ nữ mắc bệnh tiểu đường.

Tăng huyết áp thai kỳ được chẩn đoán khi kết quả đo huyết áp cao hơn 140/90 mmHg ở một phụ nữ có huyết áp bình thường trước 20 tuần và không có protein niệu (dư thừa protein trong nước tiểu).

Các loại tăng huyết áp khác nhau trong thai kỳ

Huyết áp cao có thể tự biểu hiện theo một số cách khác nhau trong thai kỳ. Sau đây là 3 loại phổ biến:

Tăng huyết áp mãn tính

Đây là huyết áp cao mà bạn mắc phải trước khi mang thai hoặc phát triển trước khi mang thai 20 tuần. Nó không biến mất sau khi bạn sinh con. Khoảng 1 trong 4 phụ nữ bị tăng huyết áp mãn tính (25%) bị tiền sản giật khi mang thai. Nếu bạn có nguy cơ cao bị tiền sản giật, bác sĩ có thể điều trị cho bạn bằng aspirin liều thấp để ngăn ngừa.

Nếu bạn bị tăng huyết áp mãn tính, bác sĩ sẽ kiểm tra huyết áp và nước tiểu của bạn ở mỗi lần khám trước khi sinh. Bạn cũng có thể cần kiểm tra huyết áp tại nhà. Bác sĩ có thể sử dụng siêu âm và xét nghiệm nhịp tim thai để kiểm tra sự phát triển và sức khỏe của bé. Ngoài ra, bà bầu cũng được kiểm tra các dấu hiệu của tiền sản giật.

Nếu bạn đã dùng thuốc điều trị tăng huyết áp mãn tính trước khi mang thai, bác sĩ của bạn phải đảm bảo rằng thuốc an toàn để dùng trong thai kỳ. Nếu không an toàn, bác sĩ sẽ chuyển sang loại thuốc an toàn hơn. Một số loại thuốc huyết áp, được gọi là thuốc ức chế ACE và thuốc chẹn thụ thể angiotensin, có thể gây hại cho em bé của bạn trong khi mang thai.

Trong nửa đầu của thai kỳ, huyết áp thường giảm. Nếu bạn bị tăng huyết áp nhẹ và đã dùng thuốc trước khi mang thai, bác sĩ có thể giảm liều lượng thuốc bạn dùng. Hoặc bạn có thể ngừng dùng thuốc khi mang thai. Đừng ngừng dùng bất kỳ loại thuốc nào trước khi bạn chưa nói chuyện với bác sĩ điều trị. Ngay cả khi trước đây bạn không dùng thuốc huyết áp, bạn có thể phải bắt đầu dùng thuốc khi mang thai.

Tăng huyết áp thai kỳ

Đây là bệnh cao huyết áp mà chỉ phụ nữ mang thai mới mắc phải. Nó bắt đầu sau 20 tuần của thai kỳ và thường biến mất sau khi bạn sinh con. Nó thường gây ra một sự gia tăng huyết áp nhỏ, nhưng một số phụ nữ bị tăng huyết áp nghiêm trọng và có thể có nguy cơ bị các biến chứng nghiêm trọng hơn sau này trong thai kỳ, như tiền sản giật.

Trong khi mang thai, bác sĩ sẽ kiểm tra huyết áp và nước tiểu của bạn ở mỗi lần khám sức khỏe tiền sản . Mẹ có thể siêu âm và kiểm tra nhịp tim thai để kiểm tra sự phát triển và sức khỏe của bé. Bác sĩ của bạn có thể yêu cầu bạn kiểm tra huyết áp tại nhà và đếm cú đạp và tần suất em bé di chuyển.

Chúng ta không biết làm thế nào để ngăn ngừa tăng huyết áp thai kỳ. Nhưng nếu bạn thừa cân hoặc béo phì , việc đạt được cân nặng hợp lý trước khi mang thai có thể làm giảm nguy cơ mắc tình trạng này. Và mặc dù tăng huyết áp thai kỳ thường hết sau khi sinh, bạn có thể dễ bị tăng huyết áp sau này hơn. Ăn uống lành mạnh, vận động và đạt được cân nặng hợp lý sau khi mang thai có thể giúp ngăn ngừa huyết áp cao trong tương lai.

===>>> Xem thêm: Tổng hợp những bệnh lý thường gặp trong thai kỳ mà mẹ bầu cần biết

Tiền sản giật

Cả tăng huyết áp mãn tính và tăng huyết áp thai kỳ đều có thể dẫn đến tình trạng nghiêm trọng này sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Các triệu chứng bao gồm huyết áp cao và protein trong nước tiểu. Điều này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và bé nếu không được điều trị nhanh chóng.

Tiền sản giật được chẩn đoán khi một phụ nữ bị tăng huyết áp có lượng protein trong nước tiểu tăng lên. Sản giật là một dạng tiền sản giật nặng. Phụ nữ bị sản giật bị co giật do tình trạng này. Hội chứng HELLP là một biến chứng của tiền sản giật hoặc sản giật nặng. Hội chứng HELLP là một nhóm các thay đổi về thể chất bao gồm sự phá vỡ các tế bào hồng cầu, thay đổi trong gan và tiểu cầu thấp (các tế bào được tìm thấy trong máu cần thiết để giúp máu đông lại để kiểm soát chảy máu).

===>>> Xem thêm: Tiền sản giật: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

Nguyên nhân nào gây ra tăng huyết áp trong thai kỳ?

Nguyên nhân của tăng huyết áp thai kỳ vẫn chưa được biết rõ. Những phụ nữ sau đây có thể tăng nguy cơ bị tăng huyết áp thai kỳ:

• Phụ nữ bị huyết áp cao hoặc bệnh thận trước khi mang thai.
• Bệnh tiểu đường.
• Tăng huyết áp khi mang thai trước đó.
• Tuổi của mẹ nhỏ hơn 20 hoặc lớn hơn 40.
• Đa thai (sinh đôi, sinh ba).
• Những chị em phụ nữ lần đầu làm mẹ.

Các triệu chứng của tăng huyết áp thai kỳ là gì?

Các triệu chứng có thể xảy ra một chút khác nhau trong mỗi thai kỳ. Triệu chứng chính là huyết áp cao trong nửa sau của thai kỳ. Nhưng một số phụ nữ không có bất kỳ triệu chứng nào. Sau đây là những triệu chứng phổ biến nhất của huyết áp cao trong thai kỳ. Tuy nhiên, mỗi phụ nữ có thể gặp các triệu chứng khác nhau, và bệnh nhân bị tăng huyết áp thai kỳ có thể hoàn toàn không có triệu chứng. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Tăng huyết áp.
• Không có hoặc có protein trong nước tiểu (để chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ hoặc tiền sản giật)
• Bạn cảm thấy đầy hơi, mắt cá chân của bạn rất sưng, hoặc mặt hoặc phần trên cơ thể của bạn bị sưng khi bạn thức dậy.
• Tăng cân đột ngột.
• Thay đổi thị giác như nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
• Buồn nôn ói mửa.
• Đau bụng trên bên phải hoặc đau quanh dạ dày.
• Đi tiểu một lượng nhỏ.
• Những thay đổi trong xét nghiệm chức năng gan hoặc thận.

Tăng huyết áp thai kỳ được chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán thường dựa trên sự gia tăng mức huyết áp, nhưng các triệu chứng khác có thể giúp chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ. Các xét nghiệm về tăng huyết áp thai kỳ có thể bao gồm:

• Đo huyết áp.
• Xét nghiệm nước tiểu để loại trừ chứng tiền sản giật .
• Đánh giá tình trạng phù nề.
• Các phép đo cân nặng thường xuyên.
• Kiểm tra chức năng gan và thận để loại trừ tiền sản giật .
• Các xét nghiệm đông máu để loại trừ chứng tiền sản giật.

Điều trị tăng huyết áp thai kỳ

Theo dõi huyết áp: Kiểm tra huyết áp của bà bầu thường xuyên hơn. Bạn cũng nên nói với bác sĩ của mình nếu bạn có bất kỳ triệu chứng mới nào.

Kiểm tra sức khỏe của con bạn. Các thử nghiệm này có thể bao gồm:

• Đếm cử động của thai nhi: Bạn sẽ theo dõi các cú đá và chuyển động của bé. Sự thay đổi về số lần đạp hoặc tần suất bé đạp có thể có nghĩa là bé đang bị căng thẳng.
• Thử nghiệm không căng thẳng:  Thử nghiệm này đo nhịp tim của em bé để đáp ứng với các chuyển động của nó.
• Kết hợp xét nghiệm Nonstress – test (NST) với siêu âm để theo dõi em bé của bạn.
• Nghiên cứu lưu lượng Doppler:  Xét nghiệm này là một loại siêu âm sử dụng sóng âm thanh để đo lưu lượng máu của em bé qua mạch máu.

Xét nghiệm nước tiểu và máu của bạn vào mỗi lần khám thai. Thử nghiệm này sẽ cho biết liệu tình trạng của bạn có trở nên tồi tệ hơn hay không.

Sử dụng thuốc: Các loại thuốc được các bác sĩ ưu tiên dùng cho đối tượng bị huyết áp thai kỳ bao gồm methyldopa, labetalol… Không sử dụng các loại thuốc ức chế men chuyển, ức chế thụ thể vì nếu sử dụng những thuốc này sẽ có thể gây tác dụng phụ cho thai nhi (dị tật thai nhi).

Những bà bầu nếu có hiện tượng bị tăng huyết áp hoặc tiền sản giật ở mức độ nhẹ, sau khi được bác sĩ thăm khám sức khỏe có thể quyết định rằng bạn cần sinh con sớm. Điều này có thể xảy ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ.

Các biến chứng có thể xảy ra là gì?

Huyết áp cao có thể ảnh hưởng đến mạch máu của bạn. Nó có thể làm giảm lưu lượng máu trong gan, thận, não, tử cung và nhau thai của bạn. Tình trạng này có thể trở nên tồi tệ hơn nếu như không được điều trị kịp thời và đúng cách. Nó có thể dẫn đến tiền sản giật và sản giật, được xem là những vấn đề nghiêm trọng về huyết áp sẽ có thể gây ra các biến chứng sau:

• Nhau bong non, nhau thai kéo ra khỏi tử cung quá sớm.
• Thai nhi phát triển kém (hạn chế tăng trưởng trong tử cung).
• Thai chết lưu.
• Động kinh (sản giật).
• Nguy hiểm tính mạng của mẹ và con.

Cần lưu ý rằng ngay cả khi huyết áp của bạn trở lại bình thường sau khi sinh con, bạn vẫn có khả năng bị cao huyết áp trong tương lai.

Một số cách phòng ngừa

Nhận biết sớm những phụ nữ có nguy cơ bị tăng huyết áp thai kỳ có thể giúp ngăn ngừa một số biến chứng của bệnh. Việc biết trước được các triệu chứng cũng rất quan trọng. Vì nhận biết sớm có thể giúp phụ nữ được điều trị và ngăn ngừa bệnh trầm trọng hơn.

Vậy làm thế nào để bà bầu có thể ngăn ngừa tăng huyết áp khi mang thai? Hiện tại, không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa. Một số yếu tố góp phần gây ra huyết áp cao có thể được kiểm soát, trong khi những yếu tố khác không thể. Bà bầu hãy thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ về chế độ ăn uống và tập thể dục. Một số cách bạn có thể thực hiện để giúp ngăn ngừa tăng huyết áp thai kỳ bao gồm:

• Chỉ dùng muối khi cần thiết.
• Uống ít nhất 8 cốc nước mỗi ngày.
• Tăng lượng protein bạn nạp vào và giảm số lượng đồ ăn chiên rán và đồ ăn vặt bạn ăn.
• Nghỉ ngơi đầy đủ.
• Ăn đồ ăn có lợi cho sức khỏe. Đảm bảo thực phẩm bạn chọn phải bổ dưỡng. Cố gắng cho trái cây, rau, bánh mì nguyên hạt, thịt nạc và các sản phẩm từ sữa ít béo vào đĩa của bạn mỗi ngày. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên giảm lượng muối ăn vào hay không. Và tìm hiểu cách tăng cân lành mạnh cho bạn khi mang thai.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục là một trong những chìa khóa cho một thai kỳ khỏe mạnh. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy rằng khi phụ nữ mang thai thừa cân đi bộ một cách thường xuyên sẽ làm giảm áp của họ. Nâng cao chân của bạn nhiều lần trong ngày.
• Tránh uống rượu.
• Tránh đồ uống có chứa caffeine.
• Uống vitamin trước khi sinh. Bạn cần nhiều chất dinh dưỡng hơn khi mang thai. Theo một số nghiên cứu, hai trong số những chất dinh dưỡng này – axit folic và canxi – có thể làm giảm nguy cơ tăng huyết áp thai kỳ. Dù bằng cách nào, bạn cũng nên bổ sung vitamin trước khi sinh với hai chất dinh dưỡng này, cùng những chất khác, mỗi ngày. Điều này giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh và giúp bạn và con bạn khỏe mạnh.
• Bác sĩ có thể đề nghị bạn dùng thuốc theo chỉ định và các chất bổ sung.

Như vậy có thể thấy tăng huyết áp thai kỳ rất nguy hiểm nếu như không được phát hiện và điều trị sớm, nó sẽ gây nhiều biến chứng cho mẹ và bé. Hy vọng qua bài viết giúp mẹ bầu có thêm những thông tin bổ ích để có cho mình một thai kỳ khỏe mạnh. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào cần giải đáp hãy liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua số hotline 1800 9229 để nhận được giải đáp từ các chuyên gia.

Tài liệu tham khảo

Tác giả: Brunilda Nazario, MD, Potential Complication: Gestational Hypertension, Webmd, đăng ngày 22 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2022.