Bổ sung vitamin A cho bà bầu nên hay không nên?

Mang thai là giai đoạn cần nhiều dưỡng chất để duy trì sức khỏe cho mẹ và thai nhi. Thời kỳ này, nhu cầu về vitamin A tăng lên đặc biệt là ở tam cá nguyệt thứ 3 do lúc này thai nhi phát triển nhanh. Tuy nhiên, bổ sung vitamin A với liều cao có thể gây ra tác dụng phụ như dị tật bẩm sinh. Vậy bổ sung vitamin A cho bà bầu thế nào là hợp lý. Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Dược Tín Phong để biết câu trả lời nhé.

Có nên bổ sung vitamin A cho bà bầu không?

Vitamin A là một vi chất quan trọng được phát hiện cách đây khoảng 110 năm. Nó đã được Tổ chức Y tế thế giới công nhận là một dưỡng chất ưu tiên đối với sức khỏe đặc biệt là phụ nữ có thai và thai nhi. Nó tham gia vào việc phát triển hình thái, các chức năng của mắt và một số cơ quan khác của thai nhi. Vì vậy, nhu cầu vitamin A trong thai kỳ tăng cao.

Đối với mắt, vitamin A đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nó tham gia vào quá trình biệt hóa tế bào, duy trì tính toàn vẹn của mắt và ngăn ngừa bệnh nhãn áp. Thiếu vitamin A là một trong những nguyên nhân dẫn đến chứng mù lòa có thể dự phòng được trên toàn thế giới.

Vitamin A còn tham gia vào sự phát triển xương, bảo vệ da, niêm mạc, tăng cường miễn dịch, liên quan đến sự phát triển và duy trì các tế bào biểu mô, tham gia vào sự phát triển bình thường của răng và tóc. Ngoài ra, vitamin A còn cần thiết cho sự phát triển bình thường của phôi thai.

Như vậy, việc bổ sung vitamin A cho bà bầu là cần thiết. Tuy nhiên, cần bổ sung vitamin A theo đúng hàm lượng bởi có thể gây ra một số tác dụng phụ khi dùng liều cao.

Quá trình chuyển hóa vitamin A trong cơ thể

Vitamin A có khả năng tan trong chất béo, quá trình hấp thu vitamin A có liên quan đến quá trình hấp thu lipid của cơ thể. Do đó, hàm lượng chất béo trong chế độ ăn thấp hay mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến quá trình hấp thu lipid sẽ cản trở sự hấp thu vitamin A.

Vitamin A trong cơ thể được chuyển hóa thành axit retinoic – đây là một chất chuyển hóa cần thiết cho sự hình thành và hoạt động của một số cơ quan trong cơ thể. Nồng  độ cao của một số chất chuyển hóa axit retinoic có ảnh hưởng đến hoạt động của gen trong việc hình thành các cơ quan, phôi và có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh.

Vitamin A được vận chuyển trong huyết tương bằng cách gắn với protein theo tỷ lệ 1:1. Vitamin A được chuyển từ mẹ sang con qua nhau thai. Sau khi sinh, vitamin A được tiết vào sữa mẹ để cung cấp cho con.

Khi mang thai, nồng độ retinol trong huyết thanh của mẹ bầu giảm, đồng thời nhau thai cũng có tính chọn lọc để tránh dự trữ vitamin ở gan thai nhi với nồng độ cao. Điều này giúp giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh do dư thừa vitamin A.

Sau khi sinh, phần lớn lượng vitamin A sẽ được tiết vào sữa mẹ và cung cấp cho con. Lúc này, bé sẽ nhận được lượng vitamin A cao gấp 60 lần so với khi còn trong bụng mẹ. Lượng vitamin A lúc này đóng vai trò là chất bổ sung, thúc đẩy sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, một số nghiên cứu được thực hiện trên động vật cho thấy, lượng vitamin A dư thừa trong thời kỳ cho con bú có thể gây béo phì.

Hậu quả của thiếu hụt hoặc dư thừa vitamin A cho bà bầu

Ảnh hưởng của thiếu hụt vitamin A với bà bầu và thai nhi

Thiếu hụt vitamin A xảy ra khi chế độ ăn nghèo nàn, không cung cấp đủ vitamin A. Khi thiếu vitamin A có thể gây ra một loạt các vấn đề nghiêm trọng như giảm huy động sắt, thay đổi biệt hóa tế bào, giảm đáp ứng miễn dịch. Những điều này là nguyên nhân dẫn đến tăng tỷ lệ các bệnh nhiễm trùng, thiếu máu, mỡ máu.

Thiếu hụt vitamin A cũng gây ra các vấn đề đối với mắt. Biểu hiện đầu tiên là quáng gà xảy ra do bệnh loét giác mạc và keo sừng. Tuy nhiên, quáng gà không phải là một dấu hiện tiên lượng bệnh lý xảy ra do thiếu vi chất này bởi nó cũng có thể gặp trong bệnh viêm võng mạc sắc tố.

Các nghiên cứu trên người cho thấy, phụ nữ mang thai nếu không được cung cấp đủ nhu cầu vitamin A trong thai kỳ có thể gây ra ảnh hưởng xấu đến thai nhi:

• Thiếu vitamin A ở mẹ có thể là nguyên nhân chính gây hạn chế sự phát triển của thai nhi, dẫn đến nguy cơ kháng insulin và không dung nạp glucose ở tuổi trưởng thành.
• Thiếu vitamin A trong ba tháng cuối của thai kỳ được phát hiện có liên quan đến việc tăng gấp ba lần nguy cơ tâm thần phân liệt và các rối loạn phổ tâm thần phân liệt khác ở trẻ em.
• Thiếu hụt vitamin A trong thai kỳ và ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng thận và cấu trúc thận ở trẻ.

Ngoài ra, thiếu vitamin A trong thai kỳ còn liên quan đến bệnh đái tháo đường thai kỳ.

===>>> Xem thêm: Hướng dẫn cách bổ sung vitamin D cho bà bầu chuẩn khoa học

Ảnh hưởng của dư thừa vitamin A

Việc dư thừa vitamin A có thể gây ra dị tật bẩn sinh, dạng dị tật tùy thuộc vào mức độ vitamin A và giai đoạn thai kỳ. Dư thừa vitamin A ở mẹ bầu làm tăng nguy cơ gây dị tật bẩm sinh, đặc biệt là 60 ngày đầu tiên sau khi thụ thai.

Cơ chế gây dị tật bẩm sinh của vitamin A  là do ảnh hưởng của nồng độ cao của các chất chuyển hóa axit retinoic nhất định lên chức năng của gen trong các giai đoạn quan trọng của hình thành cơ quan và hình thành phôi.

Sự gia tăng axit retinoic trong máu mẹ trong quý đầu tiên của thai kỳ có liên quan đến sẩy thai và dị tật bẩm sinh liên quan đến hệ thần kinh trung ương và tim. Chính vì thế, cần bổ sung vitamin A cho bà bầu theo đúng liều lượng khuyến cáo của WHO.

===>>> Xem thêm: Vitamin tổng hợp cho bà bầu của Việt Nam – PregEU vi chất cho mẹ, khỏe cho con

Liều dùng vitamin A cho bà bầu

Phụ nữ mang thai nên bổ sung vitamin A từ chế độ ăn hàng ngày. Với những bà bầu đang gặp các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến việc thiếu hụt vitamin A thì việc bổ sung vitamin A cho bà bầu lúc này được khuyến cáo. Phụ nữ mang thai được khuyến cáo bổ sung 2.600 IU vitamin A mỗi ngày và không quá 10.000 IU vitamin A/ngày hoặc mỗi tuần 25.000 IU vitamin A.

Bổ sung vitamin A cho bà bầu với liều cao trên 10.000IU/ngày hay 25.000IU/tuần không được khuyến cáo bởi có thể gây dị tật bẩm  trong khoảng 60 ngày đầu sau thụ thai.

Uống vitamin A liều cao khi mang thai có sao không?

Mẹ bầu lỡ uống vitamin A liều cao khi mang thai có sao không? Câu trả lời ở đây là có. Việc sử dụng vitamin A liều cao không được khuyến cáo bởi nó có thể gây ra dị tật bẩm sinh. Vitamin A dư thừa với liều cao có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tim mạch của thai nhi hoặc có thể gây sẩy thai. Nếu mẹ hấp thu một lượng vitamin A lớn đặc biệt là trong 2 tháng đầu tiên của thai kỳ, nguy cơ dị tật bẩm sinh là rất lớn. Một số trường hợp có thể gây ngộ độc gan, phồng thóp ở trẻ. Vì thế, cần thận thận trọng khi bổ sung vitamin A cho bà bầu.

Trên đây là những chia sẻ về vấn đề bổ sung vitamin A cho bà bầu mà Dược Tín Phong muốn gửi tới bạn đọc. Để biết thêm những kiến thức để chăm sóc thai kỳ hãy để lại thông tin hoặc gọi trực tiếp tới tổng đài 1800 9229 để được hỗ trợ.

Nguồn tham khảo

1. Tác giả: Sabina Bastos Maia, Vitamin A and Pregnancy: A Narrative Review, NCBI. Truy cập ngày 07/06/2022.

2. WHO, Safe vitamin A dosage during pregnancy and lactation, who.int. Truy cập ngày 07/06/2022.