Một số lưu ý quan trọng về viêm thanh khí phế quản ở trẻ

Viêm thanh khí phế quản là bệnh gì? Bệnh có nguy hiểm không? Và phác đồ điều trị như thế nào? Mời bạn cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây để có câu trả lời chính xác nhất từ chuyên gia.

Viêm thanh khí phế quản là bệnh gì?

Như đúng tên gọi của bệnh, viêm thanh khí phế quản (Croup) chính là tình trạng thanh quản, khí quản và phế quản của bệnh nhân bị viêm dẫn đến tắc nghẽn đường thở gây ra tình trạng ho ông ổng, khó thở và khàn tiếng.

Đây là một trong những bệnh hô hấp truyền nhiễm cấp tính thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi với tỉ lệ mắc bệnh bé trai cao hơn bé gái.

Theo thống kê của Bộ Y tế, hàng năm có đến 3% trẻ em mắc phải bệnh lý này với số ca mắc cao nhất là vào mùa thu đông và trong số đó có khoảng 15% bệnh nhi có tiền sử gia đình có người thân từng mắc bệnh viêm thanh khí phế quản.

Những nguyên nhân gây viêm thanh khí phế quản ở trẻ

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến, đó chính là virus. Cụ thể là virus parainfluenza (nhóm 1 đến 3), chiếm tỷ lệ cao nhất trong các ca mắc bệnh, lên đến 50 – 75%. Những ca bệnh do nguyên nhân này thường không quá nghiêm trọng, phần lớn có thể tự giải quyết mà không cần nhập viện. Thực tế cho thấy, số ca phải nhập viện chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ, dưới 10%.

Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khác như là:

• Các loại virus khác như enterovirus, virus cúm nhóm A và B, virus hợp bào hô hấp (RSV), rhode virus và adenovirus.
• Một số loại vi khuẩn, điển hình là Mycoplasma pneumoniae và bạch cầu. Dù rất hiếm, nhưng chúng ta cũng không nên xem nhẹ nguyên nhân này.

Thêm vào đó, ở những trẻ nhạy cảm với các kháng nguyên virus, các tác nhân dị ứng hay đang mang bệnh lý trào ngược dạ dày sẽ có nguy cơ cao bị tái phát bệnh.

Triệu chứng lâm sàng của viêm thanh khí phế quản

Khi trẻ bị viêm thanh khí phế quản cấp, những triệu chứng không đặc hiệu thường xuất hiện, thường giống với các triệu chứng của nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới. 

Trẻ có thể bị sốt nhẹ, sổ mũi trong vòng 12h – 72h. Đặc biệt, trẻ có thể thở rít khi hít vào, tăng nhịp thở, co lõm cơ hô hấp phụ và ho ông ổng. 

Những triệu chứng này thường nặng lên về đêm và đạt đỉnh điểm trong vòng 24 – 48h, sau đó sẽ dần giảm trong vòng 2 – 7 ngày. Tuy nhiên, có trường hợp triệu chứng kéo dài lên tới 2 tuần.

⇒ Cha mẹ có thể tham khảo thêm: Viêm phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không?

Chẩn đoán viêm thanh khí phế quản như thế nào?

Viêm thanh khí phế quản ở trẻ em chủ yếu được chẩn đoán thông qua các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng. Các phương pháp chẩn đoán như sau. Đối với các trường hợp nguy cơ cao hoặc đe dọa đến tính mạng, việc chẩn đoán phân biệt với viêm nắp thanh quản và dị vật trong đường thở rất quan trọng.

Dưới đây là cách tiếp cận chẩn đoán chi tiết:

Hỏi bệnh

• Kiểm tra các triệu chứng khởi phát như sốt nhẹ, ho, sổ mũi và có xuất hiện tình trạng khàn tiếng hay khó thở thanh quản sau 1 – 3 ngày khởi phát không.
• Thăm dò về tình trạng khó nuốt và tiền sử về việc thở rít hoặc khó thở thanh quản (Để phân biệt viêm nắp thanh quản).
• Thăm dò trường hợp trẻ mắc dị vật hay không để loại trừ.

Khám lâm sàng

• Kiểm tra:
  • Thân nhiệt cho trẻ, xem trẻ có bị sốt không?
  • Trẻ có bị khàn tiếng không?
  • Trẻ có thở nhanh, tiếng rít thanh quản khi thở không?
  • Khi thở có bị co lõm ngực không?
  • Da có bị xanh nhợt, tím tái không?
  • Họng có xuất hiện giả mạc không? (Giúp loại trừ bệnh bạch hầu)

• Đánh giá mức độ khó thở thanh quản:
  • Mức độ I: Chỉ xuất hiện khàn tiếng, thở rít khi khóc và khó thở khi gắng sức.
  • Mức độ II: 
    • IIA: Ngay cả khi nghỉ ngơi, nằm yên cũng khó thở và thở rít.
    • IIB: Triệu chứng IIA nặng hơn đi kèm với biểu hiện rút lõm ngực.
  • Mức độ III: Mức độ nặng, trẻ bị kích thích, khó chịu vật vã hoặc tím tái.

Khám cận lâm sàng

Các xét nghiệm có thể được tiến hành, bao gồm:

• Công thức máu: Kiểm tra công thức máu để phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng, bao gồm viêm nhiễm và các biểu hiện khác của hệ thống miễn dịch.
• Phết họng: Thực hiện phết họng để loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như viêm họng bạch hầu.
• X-quang phổi và cổ thẳng: X-quang cổ thẳng giúp phát hiện tình trạng hẹp hạ thanh môn (được biểu thị bằng dấu hiệu nóc nhà thờ – Steeple sign). X-quang phổi cũng được sử dụng để loại trừ dị vật đường thở và các bệnh lý phổi khác.
• Nội soi thanh khí quản: Đây không phải là xét nghiệm thường quy, nhưng có thể được sử dụng trong các trường hợp khó thở thanh quản tái phát, thất bại điều trị nội khoa, hoặc khi cần chẩn đoán phân biệt dị vật đường thở.

Chẩn đoán xác định

Quy trình xác định chẩn đoán viêm thanh khí phế quản cấp ở trẻ em không phụ thuộc hoàn toàn vào kết quả nội soi thanh khí quản. Thậm chí, chỉ cần xuất hiện 3 dấu hiệu sau, bác sĩ cũng có thể đưa ra chẩn đoán viêm thanh khí phế quản:

• Triệu chứng khởi phát: Bắt đầu với các triệu chứng của viêm hô hấp trên như sốt nhẹ, ho khan hoặc sổ mũi.
• Khàn tiếng: Một dấu hiệu điển hình của viêm thanh khí phế quản, khiến giọng nói của trẻ trở nên khàn và khó nghe.
• Rít thanh quản: Rít thanh quản là triệu chứng quan trọng, thể hiện sự hẹp và viêm nhiễm tại khu vực thanh quản.

Chẩn đoán phân biệt

Dựa theo bảng sau có thể giúp bạn phân biệt được viêm thanh khí phế quản (Croup) và các bệnh lý khác.

Cách đánh giá mức độ nặng, nhẹ của bệnh

Để đánh giá được mức độ nghiêm trọng của bệnh, các bác sĩ dựa vào thang điểm Westley dưới đây:

Phác đồ điều trị viêm thanh khí phế quản ở trẻ em

Mặc dù không có thuốc chống virus cụ thể để điều trị viêm thanh khí phế quản, tuy nhiên vẫn có một số thuốc có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng cụ thể hoặc các biến chứng. 

Nguyên tắc chung trong điều trị viêm thanh khí phế quản là sử dụng corticoid cho tất cả các bệnh nhân. Trường hợp nặng có thể cần sử dụng thêm Adrenalin qua đường khí dung.

Xử trí cấp cứu

Khi đối mặt với các trường hợp cần cấp cứu, bệnh nhân sẽ được chuyển đến phòng cấp cứu, sử dụng Adrenalin qua đường khí dung ngay lập tức, được hỗ trợ thở oxy qua mặt nạ và chuẩn bị đặt ống dưới sự hỗ trợ của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng và gây mê.

Xử lý ban đầu

Quá trình xử lý ban đầu tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các trường hợp croup nhẹ sẽ được điều trị ngoại trú bằng corticoid. Còn trường hợp croup nặng, họ sẽ được thở oxy liều cao và sử dụng Adrenalin qua đường khí dung.

Thuốc điều trị

Trong quá trình điều trị, các loại thuốc như Epinephrine, Budesonide qua đường khí dung, và Dexamethasone có thể được sử dụng. Mỗi loại thuốc sẽ có các chỉ định sử dụng cụ thể.

Điều trị hỗ trợ

Điều trị hỗ trợ bao gồm việc cung cấp oxy khi SpO2 < 92%, sử dụng thuốc hạ sốt khi cần và tránh các thủ thuật làm trẻ đau hoặc kích thích.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm thanh khí phế quản tại nhà từ chuyên gia

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để giúp cha mẹ có thể chăm sóc trẻ một cách hiệu quả nhất tại nhà từ các chuyên gia y tế:

Đảm bảo không khí trong nhà đủ ẩm

Không khí khô có thể làm tăng tình trạng ho và khó chịu cho trẻ. Để giúp giảm bớt các cơn ho, hãy cố gắng giữ cho không khí trong nhà đủ ẩm bằng cách sử dụng máy tạo ẩm hoặc treo khăn ướt trong phòng của trẻ.

Khuyến khích trẻ uống đủ nước

Nước có thể giúp loãng chất nhầy trong đường hô hấp, giảm cơn co thắt và cải thiện tình trạng ho. Không chỉ nước lọc, cha mẹ có thể cho trẻ uống nước trái cây tươi hoặc sữa.

Sử dụng thuốc ho hợp lý

Có thể sử dụng thuốc ho từ thảo dược để giúp giảm các cơn ho. Đối với trẻ trên 3 tuổi cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng siro ho chiết xuất từ thảo dược thiên nhiên sẽ giúp trẻ dịu cảm giác đau rát họng, giảm ho và long đờm hiệu quả.

⇒ Cha mẹ có thể tìm hiểu chi tiết tại: Chuyên gia hé lộ ưu điểm của Bổ phế kha tử Tín Phong so với các sản phẩm khác trên thị trường

Giám sát chặt chẽ trẻ

Cha mẹ nên dành thời gian theo dõi chặt chẽ trẻ, đặc biệt là trong thời gian ngủ của trẻ. Bất kỳ biến chuyển nào trong tình trạng sức khỏe của trẻ cũng cần được lưu ý và xử lý kịp thời.

Tránh tiếp xúc với chất kích thích

Hãy tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, bụi và các chất kích thích khác có thể làm tăng tình trạng ho và khó chịu cho trẻ.

Phòng ngừa sự lây lan của virus

Viêm thanh khí phế quản thường do virus gây ra và có thể dễ dàng lây lan. Hãy giữ trẻ ở nhà và tránh tiếp xúc với những người khác để ngăn chặn sự lây lan của virus. Đồng thời, hãy nhớ đảm bảo vệ sinh tay cho trẻ trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh.

Như vậy, qua bài chia sẻ rất mong cha mẹ đã hiểu rõ được nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và chăm sóc trẻ bị viêm thanh khí phế quản chi tiết nhất. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ theo số hotline 1800 9229 (miễn cước phí) để được các Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ tư vấn chi tiết hơn. 

Tài liệu tham khảo

Tác giả Omeed Sizar (2022). Croup, pubmed. Truy cập ngày 07/07/2023.

Tác giả Carmelita Swiner (2022). What Is Croup? What Causes It?, webmd. Truy cập ngày 07/07/2023.