Vô kinh nguyên phát: Tất tần tật những điều bạn cần biết

Vô kinh nguyên phát (mất kinh) từ lâu đã trở thành nỗi ám ảnh của hầu hết bạn gái khi đến độ tuổi dậy thì. Tuy nhiên, không phải ai cũng thực sự hiểu nó là gì? Điều trị ra sao? Cùng tìm hiểu về vô kinh nguyên phát qua bài viết dưới đây của Dược phẩm Tín Phong nhé.

Vô kinh nguyên phát là gì?

Vô kinh, hay còn gọi là mất kinh, là tình trạng không có kinh nguyệt trong thời gian dài. Có thể chia vô kinh thành hai loại chính: vô kinh nguyên phát và vô kinh thứ phát.

Vô kinh thứ phát: Là tình trạng mất kinh nguyệt trong thời gian dài ở những phụ nữ đã có kinh nguyệt trước đó. Thông thường, vô kinh thứ phát được xác định khi phụ nữ mất kinh nguyệt trong thời gian 3 tháng hoặc 6 tháng trở lên.

Vô kinh nguyên phát: Là tình trạng không có kinh nguyệt khi đến tuổi dậy thì, hay nói cách khác là đã đến tuổi có kinh nguyệt nhưng chưa từng hành kinh. Độ tuổi được xác định vô kinh nguyên phát là 15 tuổi ở những bé gái phát triển bình thường và có các đặc điểm sinh dục thứ phát như có lông mu, phát triển tuyến vú,…. Với những bé gái nếu không có các đặc điểm sinh dục thứ phát thì đến tuổi 13 mà chưa có kinh cũng được xác định là vô kinh nguyên phát.

Chẩn đoán vô kinh nguyên phát như thế nào?

Cách tiếp cận hiệu quả nhất đối với một bệnh nhân bị vô kinh nguyên phát là xem có phát triển tuyến vú không (dấu hiệu thể hiện sự hoạt động của tuyến vú và estrogen), xem có sự hiện diện của tử cung không (bằng siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ) và nồng độ FSH.

Để xác định bé gái có bị vô kinh nguyên phát không cũng như nguyên nhân gây ra vô kinh nguyên phát, cần tiến hành khai thác bệnh sử, thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng.

Một số câu hỏi thường được khai thác như: bạn gái đã dậy thì chưa, tiền sử gia đình có tình trạng dậy thì muộn hay không dậy thì không? Có các triệu chứng nam hóa không? Có đang sử dụng các thuốc có thể gây ra hoặc dẫn đến tình trạng vô kinh không?….

Bên cạnh đó, người bệnh cũng được tiến hành thăm khám lâm sàng để đánh giá sự phát triển của tuổi dậy thì, sự phát triển vú, khám cơ quan sinh dục, khám da để xác định các dấu hiệu rậm lông, mụn trứng cá,… và thực hiện các xét nghiệm cần thiết sau khi đã khai thác tiền sử và thăm khám lâm sàng.

⇒ Xem thêm: Vô kinh nguyên phát có chữa được không?

Tại sao bạn gái bị vô kinh nguyên phát?

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn tới tình trạng vô kinh nguyên phát, trong đó nguyên nhân chủ yếu thường do:

• Bất thường nhiễm sắc thể: Một số bất thường nhiễm sắc thể có thể gây vô kinh nguyên phát, bao gồm hội chứng Turner, hội chứng Klinefelter, hội chứng Edwards, hội chứng Patau,…
• Rối loạn chức năng vùng hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng: Vùng hạ đồi và tuyến yên là hai tuyến quan trọng trong hệ thống nội tiết. Chúng chịu trách nhiệm sản xuất các hormone kích thích buồng trứng sản xuất trứng và nội tiết tố estrogen. Nếu vùng hạ đồi hoặc tuyến yên bị rối loạn chức năng, có thể dẫn đến vô kinh nguyên phát.
• Không có tử cung, cổ tử cung, âm đạo, bất sản ống Mullerian: Ống Mullerian là hai ống nhỏ phát triển thành tử cung, cổ tử cung và âm đạo. Nếu ống Mullerian không phát triển bình thường, có thể dẫn đến vô kinh nguyên phát.
• Vách ngăn ngang âm đạo hoặc màng trinh không thủng: Vách ngăn ngang âm đạo là một vách ngăn trong âm đạo có thể ngăn cản máu kinh thoát ra ngoài. Màng trinh không thủng có thể che phủ âm đạo và ngăn cản máu kinh thoát ra ngoài. Cả hai tình trạng này đều có thể dẫn đến vô kinh nguyên phát.
• Bệnh lý tuyến yên: Tuyến yên chịu trách nhiệm sản xuất hormone kích thích nang noãn (FSH) phát triển. Bệnh lý tuyến yên có thể dẫn đến vô kinh nguyên phát.
• Hội chứng buồng trứng đa nang: Phụ nữ mắc PCOS có thể có các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, rậm lông mặt và cơ thể, tăng cân và vô sinh.
• Hội chứng không nhạy androgen do đột biến thụ thể androgen (CAIS) tăng sản bẩm sinh tuyến thượng thận: Phụ nữ mắc CAIS có thể có các triệu chứng như âm vật nhỏ, âm đạo ngắn và vô kinh.

Điều trị vô kinh nguyên phát như thế nào?

Việc điều trị vô kinh nguyên phát tập trung vào điều trị nguyên nhân gây ra tình trạng này, giúp cho người phụ nữ có khả năng sinh sản và/ hoặc ngăn ngừa biến chứng của bệnh. 

Sử dụng thuốc nội tiết tố

Thuốc nội tiết tố có tác dụng kích thích buồng trứng sản xuất trứng và nội mạc tử cung, giúp phục hồi chu kỳ kinh nguyệt và thường được sử dụng trong trường hợp vô kinh do suy buồng trứng sớm.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị vô kinh nguyên phát cho những phụ nữ có bất thường về cấu trúc của âm đạo hoặc tử cung. Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ phẫu thuật để sửa chữa bất thường, giúp phục hồi khả năng sinh sản của người phụ nữ.

Thụ tinh nhân tạo

Thụ tinh nhân tạo là phương pháp giúp cho những phụ nữ bị rối loạn phát triển tuyến sinh dục (suy buồng trứng) có thể xin trứng để thụ tinh với tinh trùng của người chồng trong ống nghiệm, sau đó phôi thai được cấy vào tử cung của người phụ nữ.

Thay đổi lối sống

Trong hầu hết các trường hợp, người bị vô kinh do rối loạn hệ thống trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng có thể được cải thiện nếu thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống như: hạn chế vận động quá sức, tăng cân thích hợp, đi ngủ sớm, giảm căng thẳng, stress,…

⇒ Xem thêm: Vô kinh nguyên phát có thai được không?

Lời khuyên cho phụ nữ vô kinh nguyên phát

Dưới đây là một số lời khuyên mà chị em phụ nữ bị vô kinh nguyên phát có thể áp dụng:

• Giữ cho mình một tâm lý thoải mái, tránh để bản thân căng thẳng, stress kéo dài. Căng thẳng và stress có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt. Nếu bạn đang bị căng thẳng, hãy tìm cách thư giãn và giải tỏa stress, chẳng hạn như tập yoga, đi dạo, nghe nhạc, hoặc dành thời gian cho những người thân yêu.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập luyện thể dục vừa phải. Một chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục hợp lý có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và chu kỳ kinh nguyệt. Hãy ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc, các loại hạt và tập luyện thể dục nhẹ nhàng khoảng 30 phút mỗi ngày.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý có thể gây vô kinh nguyên phát.

Khi nhận thấy bản thân có dấu hiệu của vô kinh nguyên phát, bạn gái nên đi khám để xác định nguyên nhân cũng như điều trị sớm, tránh ảnh hưởng tới khả năng sinh sản và sức khỏe sau này. Nếu bạn còn thắc mắc, hãy liên hệ với chúng tôi qua số hotline 1800 9229 để được tư vấn thêm.

Nguồn tham khảo

1. Amenorrhea (2022). National Library of Medicine. Truy cập ngày 18/08/2023.
2. Vô kinh (2017). Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh. Truy cập ngày 04/08/2023.