Viêm phế quản co thắt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm phế quản co thắt là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và có thể kéo dài suốt đời. Để tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị bệnh sao cho hiệu quả nhất, mời bạn cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Viêm phế quản co thắt là gì? 

Viêm phế quản co thắt là tình trạng các cơ phế quản bị viêm kích thích các cơn co thắt trong lòng ống phế quản khiến cho diện tích đường thở phế quản bị hẹp lại tạm thời.

Tình trạng bệnh lý này còn được gọi là viêm phế quản co thắt dạng hen gây ra bởi vi rút và ký sinh trùng ký sinh trong hệ thống đường thở. 

Cảm giác co thắt phế quản sẽ như thế nào?

Khi các cơn co thắt phế quản xảy ra làm hẹp ống phế quản khiến cho không khí không được lưu thông thuận lợi, bệnh nhân sẽ cảm thấy khó thở do thiếu oxy, đau ngực và kèm với đó là  tăng tiết dịch nhầy làm cho bệnh nhân xuất hiện phản xạ ho có đờm. Cảm giác đó có thể  thực sự đáng sợ nếu như đây là lần co thắt phế quản đầu tiên xảy ra với bạn.

Ai có nguy cơ cao bị co thắt phế quản?

Cơn co thắt phế quản có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng chúng phổ biến nhất ở những người bị dị ứng, hen suyễn và các bệnh phổi khác. Ngoài ra, viêm phế quản co thắt ở trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn trên 65 tuổi có nhiều khả năng bị co thắt phế quản hơn.

Sự khác biệt giữa cơn co thắt phế quản, co thắt thanh quản và hen suyễn

Co thắt thanh quản với co thắt phế quản

Trong khi co thắt phế quản ảnh hưởng đến phế quản của bạn, thì co thắt thanh quản ảnh hưởng đến dây thanh âm của bạn. Với chứng co thắt thanh quản, dây thanh âm của bạn đột ngột đóng lại khi bạn hít một hơi, chặn luồng không khí vào phổi. Tình trạng hiếm gặp này có thể đáng sợ, nhưng nó thường tự biến mất trong vòng một hoặc hai phút.

⇒ Bạn đọc có thể xem thêm: Viêm thanh quản có nguy hiểm không?

Co thắt phế quản với hen suyễn

Co thắt phế quản là triệu chứng của bệnh hen suyễn và các tình trạng bệnh lý khác. Người bị hen có thể bị co thắt phế quản nhưng không phải ai bị co thắt phế quản cũng bị hen. Cả hai phản ứng đều là kết quả của đường thở bị kích thích hoặc viêm.

Một số nguyên nhân gây viêm phế quản co thắt phổ biến

Khi nói về viêm phế quản co thắt, không thể không đề cập đến nguyên nhân gây ra tình trạng này. Việc hiểu rõ về các nguyên nhân có thể giúp chúng ta phòng ngừa và điều trị bệnh một cách hiệu quả. 

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây viêm phế quản co thắt:

Dị ứng

Bệnh có thể phát triển do một phản ứng dị ứng của cơ thể đối với các chất gây kích thích như phấn hoa, nấm mốc, bụi, lông động vật. Khi tiếp xúc với những chất này, hệ miễn dịch sẽ phản ứng lại, gây co thắt và viêm ở phế quản.

Nhiễm trùng đường hô hấp

Viêm phế quản co thắt có thể xuất phát từ một nhiễm trùng đường hô hấp như nhiễm trùng phổi hoặc đường hô hấp do vi khuẩn, virus hoặc nấm.

Các bệnh lý khác như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra cơn co thắt phế quản.

Tiếp xúc với chất kích thích

Một số chất kích thích từ môi trường có thể gây ra bệnh lý này. Đó có thể là khói thuốc lá, không khí lạnh hoặc khô, ô nhiễm không khí. Những chất này có thể gây kích thích và làm co bóp phế quản.

Yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình có người mắc bệnh viêm phế quản co thắt hoặc có tiền sử hen suyễn thì nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn người bình thường.

Hệ miễn dịch kém

Hệ miễn dịch yếu có thể làm cho phế quản dễ bị kích thích và viêm. Thay đổi thời tiết và môi trường, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho vi rút, vi khuẩn phát triển.

Tác dụng phụ từ thuốc

Một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc hạ huyết áp, aspirin hoặc các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) cũng có thể gây tác dụng phụ và dẫn đến viêm phế quản co thắt.

Những yếu tố khác

Rối loạn đường tiêu hóa, căng thẳng tâm lý và tiếp xúc với chất độc hóa học cũng có thể góp phần vào việc gây ra viêm phế quản co thắt.

Các triệu chứng co thắt phế quản

Các triệu chứng co thắt phế quản thường xảy ra đột ngột. Bệnh nhân thường cảm thấy khó thở. Các triệu chứng khác bao gồm:

• Tức ngực, đau thắt khi cơn co phế quản xảy ra;
• Co thắt phế quản khó thở;
• Hụt hơi, khó thở, thở khò khè;
• Sốt nhẹ;
• Ho dai dẳng kéo dài;
• Chóng mặt, mệt mỏi.
• Thường xuyên buồn nôn trước và sau khi ăn;
• Trào ngược dạ dày.

Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời bệnh có thể gây ra biến chứng như viêm phổi, viêm tai giữa và suy hô hấp.

Chẩn đoán viêm phế quản co thắt như thế nào?

Bên cạnh quá trình thăm khám về triệu chứng lâm sàng và thực hiện kiểm tra hình ảnh để tìm nhiễm trùng hoặc các vấn đề về phổi khác thông qua chụp X-quang ngực và chụp CT, bác sĩ có thể chỉ định tiến hành thêm một số đánh giá nhất định để xác định phổi của bạn hoạt động như thế nào. Những xét nghiệm này có thể bao gồm:

• Đo oxy xung: Một thiết bị được đặt trên ngón tay hoặc tai của bạn để đo lượng oxy trong máu của bạn.
• Đo phế dung: Phế dung kế là một thiết bị đo lực không khí khi bạn hít vào và thở ra khỏi ống.
• Đánh giá thể tích phổi: Điều này cho nhà cung cấp của bạn biết lượng không khí mà phổi của bạn có thể giữ được.
• Khả năng khuếch tán của phổi: Trong quá trình kiểm tra này, bạn sẽ thở vào một ống để xác định xem oxy được truyền hoặc khuếch tán tốt như thế nào giữa phổi và máu của bạn.

Cách điều trị viêm phế quản co thắt hiệu quả

Để đạt được hiệu quả trong điều trị, cần tuân thủ phương pháp phù hợp dựa trên mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Trong hầu hết các trường hợp, thuốc là phương pháp chính được sử dụng. Tuy nhiên, trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể cần nhập viện để được theo dõi và điều trị.

Lưu ý: Không nên sử dụng thuốc, kê đơn thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.

Điều trị nguyên nhân gây bệnh

• Viêm phế quản co thắt do virus: Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho nguyên nhân gây bệnh bởi virus. Trong trường hợp này, bác sĩ tập trung vào điều trị các triệu chứng kèm theo.
• Viêm phế quản co thắt do vi khuẩn: Bác sĩ có thể kê đơn với các loại kháng sinh như beta-lactam, macrolid, cephalosporin,… để giải quyết nguyên nhân gốc của bệnh.

Điều trị triệu chứng

Điều trị co thắt phế quản thường bắt đầu bằng thuốc giãn phế quản. Thuốc này có sẵn ở các dạng khác nhau, bao gồm thuốc hít, dung dịch phun sương và thuốc viên. 

• Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn xử lý trong tình huống khẩn cấp bao gồm albuterol và levalbuterol. Những loại thuốc này có thể mở rộng đường thở của bạn chỉ trong vài phút và tác dụng kéo dài đến sáu giờ.
• Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài phổ biến bao gồm salmeterol, formoterol và vilanterol. Ngoại trừ formoterol, các thuốc khác không hữu ích như thuốc hít tác dụng ngắn tức thì vì chúng không giúp giảm đau ngay lập tức. 
• Các dạng thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài khác bao gồm thuốc kháng cholinergic cũng có ở dạng tác dụng ngắn (ví dụ: ipratropium) và dạng thuốc hít tác dụng kéo dài (ví dụ: tiotropium, umeclidinium và aclidinium).

Ngoài thuốc giãn phế quản, bác sĩ cũng có thể kê steroid giúp giảm viêm trong đường hô hấp của bạn. Những loại thuốc này thường được hít vào. Nhưng nếu tình trạng co thắt phế quản của bạn nghiêm trọng, steroid có thể được cung cấp ở dạng thuốc viên hoặc qua đường truyền IV (tiêm tĩnh mạch).

Các triệu chứng đi kèm

Các loại thuốc khác được sử dụng nhằm giảm các triệu chứng khác đi kèm bao gồm:

• Thuốc hạ sốt paracetamol, ibuprofen khi sốt cao trên 38,5 độ.
• Thuốc long đờm.
• Thuốc chống ho.
• Oresol bù điện giải.

⇒ Bạn đọc có thể xem thêm: Top 3 thuốc ho Tín Phong hiệu quả hiện nay

Các biện pháp phòng ngừa viêm co thắt phế quản tại nhà

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả tại nhà mà bạn có thể áp dụng để giảm nguy cơ mắc bệnh:

Tránh tiếp xúc với chất kích thích

Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, hút thuốc lá, khói bụi, ô nhiễm không khí và các chất gây kích ứng khác có thể gây viêm phế quản co thắt. Sử dụng khẩu trang khi bạn tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.

Điều chỉnh môi trường sống

Giữ cho không gian sống của bạn luôn sạch sẽ, thông thoáng và độ ẩm phù hợp. Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật và côn trùng.

Tăng cường hệ miễn dịch

Duy trì một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống cân đối để tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể. Bao gồm trong khẩu phần ăn của bạn các loại thực phẩm giàu vitamin C, vitamin D, omega-3 và các chất chống oxy hóa.

Thực hiện các bài tập thở

Thường xuyên luyện tập các bài tập thở nhằm củng cố hệ thống hô hấp và cải thiện chức năng phổi. 

Giữ vệ sinh cá nhân tốt

Rửa tay thường xuyên để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn và virus. Tránh tiếp xúc gần với những người có triệu chứng ho hoặc bệnh lý hô hấp.

Tuân thủ kế hoạch điều trị

Nếu bạn đã được chẩn đoán viêm phế quản co thắt, cần tuân thủ tuyệt đối phác đồ  điều trị và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Không được tự ý dùng thuốc hoặc ngừng điều trị mà không có sự chỉ định của chuyên gia y tế.

Theo dõi triệu chứng

Hãy theo dõi và ghi lại các triệu chứng của bạn để phát hiện sớm các biểu hiện tái phát hoặc tình trạng xấu đi. Nếu triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Như vậy, qua bài chia sẻ đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và chi tiết nhất về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị viêm phế quản co thắt hiệu quả. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ theo số hotline 18009229 (miễn cước phí) để được Dược sĩ chuyên môn tư vấn chi tiết hơn.

Tài liệu tham khảo

Tác giả Gerhard Whitworth, R.N. (2018). What Is Bronchospasm?, healthline. Truy cập ngày 14/06/2023.