1800 9229
Bệnh hô hấp, Tin sức khỏe, Viêm phổi - Viêm phế quản
Những điều cần biết để kiểm soát bệnh hen suyễn hiệu quả
Hen suyễn là một bệnh phổ biến và có nhiều mức độ nghiêm trọng, từ thở khò khè rất nhẹ, thỉnh thoảng đến đóng đường thở cấp tính, đe dọa tính mạng. Dưới đây là những điều cần biết về bệnh hen suyễn giúp bạn kiểm soát chúng một cách hiệu quả nhất.
Hen suyễn là bệnh gì?
Hen suyễn (hay hen phế quản) là tình trạng viêm mạn tính đường thở, được đặc trưng bởi các đợt tắc nghẽn luồng khí tái phát do phù nề, co thắt phế quản và tăng sản xuất chất nhầy.
Bệnh hen suyễn thường xuất hiện theo từng đợt hoặc “các cơn” thở khò khè, ho và khó thở. Nếu không được điều trị thích hợp, phổi có thể dần dần nhận ít oxy hơn, ảnh hưởng đến thể chất chung của bạn.
Cơn hen suyễn còn có thể được gọi là cơn kịch phát hoặc bùng phát. Lúc này các cơn co thắt phế quản, tình trạng viêm và đi kèm là sản xuất chất nhầy có thể xảy ra cùng một lúc. Lúc này niêm mạc đường thở của bạn bị sưng lên, các cơ xung quanh đường thở co thắt chặt lại và các chất nhầy dày đặc được sản sinh ra.
Cuộc tấn công dồn dập đó, làm bạn không thể nào thở được, không khí vào và ra khỏi phổi của bạn gặp khó khăn. Nếu không được xử lý kịp thời, các cơn kịch phát sẽ đe dọa đến tính mạng của bạn.
Phân loại các loại bệnh hen suyễn
Các chuyên gia phân loại hen suyễn dựa vào mức độ nặng của bệnh thông qua các triệu chứng và xét nghiệm chức năng phổi. Bệnh hen suyễn được chia làm 4 mức độ bệnh, như sau:
| Hen suyễn nhẹ, gián đoạn | Hen suyễn nhẹ, dai dẳng | Hen suyễn vừa, dai dẳng | Hen suyễn nặng, kéo dài | |
| Tần suất ban ngày | < 2 ngày/ tuần | < 2 ngày/ tuần | Hàng ngày | Hàng ngày |
| Tần suất ban đêm | < 2 lần/ tháng | 3- 4 lần/ tháng | 1 lần/ tuần | Thường xuyên xảy ra |
| Can thiệp vào các hoạt động hàng ngày | Không | Có | Có | Nghiêm trọng |
| Xét nghiệm chức năng phổi khi không lên cơn hen suyễn | Bình thường.
80% trở lên so với giá trị dự kiến. PEF thay đổi dưới 20% từ sáng đến chiều. |
Bình thường.
80% trở lên so với giá trị dự kiến. PEF thay đổi từ 20% đến 30% từ sáng đến chiều. |
Bất thường
Hơn 60% đến dưới 80% giá trị dự kiến.
PEF thay đổi hơn 30% từ sáng đến chiều. |
Bất thường.
60% hoặc thấp hơn giá trị mong đợi. PEF thay đổi hơn 30% từ sáng đến chiều. |
Tuy nhiên một điều đáng chú ý là sự phân loại bệnh hen suyễn của bạn có thể thay đổi theo thời gian và ở bất kỳ thể loại nào cũng có thể lên cơn hen suyễn nghiêm trọng.
Đối bệnh hen suyễn ở trẻ em dưới 6 tuổi có thể khó chẩn đoán. Và các triệu chứng của nó có thể khác với bệnh hen suyễn ở trẻ lớn hơn hoặc người lớn.
Các tác nhân gây ra cơn hen suyễn phổ biến là gì?
Nguyên nhân chính xác của bệnh hen suyễn vẫn chưa rõ ràng và có thể là do nhiều yếu tố. Cả hai yếu tố di truyền và môi trường dường như đều đóng góp vào nguyên nhân gây hen suyễn và làm các triệu chứng của bệnh tồi tệ hơn.
Di truyền
Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc bệnh hen suyễn hoặc các bệnh dị ứng thì bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn bình thường.
Yếu tố môi trường
Các chất kích thích trong môi trường cũng có thể gây ra cơn hen suyễn. Mặc dù mọi người không bị dị ứng với những vật phẩm này, nhưng chúng có thể gây khó chịu cho đường thở bị viêm và nhạy cảm, ví dụ:
– Ô nhiễm không khí: Nhiều thứ bên ngoài có thể gây ra cơn hen suyễn. Ô nhiễm không khí bao gồm khí thải nhà máy, khí thải xe hơi, khói cháy rừng, v.v.
– Mạt bụi: Nếu bạn bị dị ứng với mạt bụi , điều này có thể gây ra cơn hen suyễn.
– Nấm mốc: Những nơi ẩm ướt sinh ra nấm mốc, có thể gây ảnh hưởng đến tình trạng hen suyễn của bạn.
– Sâu bệnh: Gián, chuột và các loài gây hại khác trong nhà có thể là yếu tố gây ra các cơn hen suyễn.
– Vật nuôi: Vật nuôi của bạn có thể gây ra các cơn hen suyễn. Nếu bạn bị dị ứng với lông thú cưng, việc hít phải lông thú cưng có thể gây kích ứng đường thở của bạn.
– Khói thuốc lá: Nếu bạn hoặc ai đó trong nhà bạn hút thuốc, bạn có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn.
– Hóa chất: Những điều này có thể kích hoạt các cuộc tấn công ở một số người.
– Phơi nhiễm nghề nghiệp nhất định. Bạn có thể tiếp xúc với nhiều thứ trong công việc của mình, bao gồm các sản phẩm tẩy rửa, bụi từ bột mì hoặc gỗ hoặc các hóa chất khác. Đây đều có thể là tác nhân nếu bạn bị hen suyễn.
Thể trạng sức khỏe
Một số bệnh đi kèm cũng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh hen suyễn. Chúng bao gồm:
– Bệnh chàm và viêm mũi (sốt cỏ khô).
– Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
– Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
– Béo phì.
– Nhiễm trùng đường hô hấp.
Tập thể dục và lao động nặng
Khi tập thể dục và lao động nặng có thể tình trạng hô hấp, hít thở không khí của bạn sẽ gặp khó khăn. Các hoạt động đó sẽ gây ra các cơn hen suyễn không mong muốn.
Cảm xúc
Khi cảm xúc của bạn thay đổi, có thể là hồi hộp lo lắng quá mức hay có thể khi nghe những tin gây sốc làm cho nhịp tim bạn đập nhanh, dồn dập hơn. Nó có thể gây khó thở, thở khò khè hoặc các triệu chứng hen suyễn khác ở người mắc bệnh hen suyễn.
Các loại thuốc
Nếu bạn bị hen suyễn bạn nên tránh sử dụng các thuốc sau:
– Thuốc chống viêm không steroid NSAID.
– Aspirin.
– Thuốc an thần.
Những biểu hiện của bệnh hen suyễn thường gặp
Dấu hiệu nhận biết hen phế quản
Ở thanh thiếu niên và người lớn, bệnh hen suyễn được đặc trưng bởi các triệu chứng sau:
– Khó thở (thường trong các cơn đột ngột).
– Khó thở khi tập thể dục.
– Âm thanh khi thở ra: ví dụ như tiếng thở khò khè, tiếng huýt sáo, tiếng rít.
– Tức ngực.
– Ho và/hoặc muốn ho đặc biệt vào sáng sớm và ban đêm.
– Cảm thấy mệt mỏi thường xuyên.
Những triệu chứng này chủ yếu xảy ra theo từng đợt hoặc tấn công, thường xảy ra vào ban đêm. Đây là một trong những lý do tại sao một số người mắc bệnh mãn tính này thường cảm thấy rất mệt mỏi và uể oải trong ngày.
Biểu hiện bệnh hen suyễn ở trẻ em
Thông thường trẻ dưới 5 tuổi các biểu hiện hen suyễn rất hiếm xảy ra. Tuy nhiên không hẳn là tất cả trẻ đều không có biểu hiện gì, một số trẻ có thể có các biểu hiện sau:
– Ho thường xuyên, đặc biệt là khi trẻ chơi đùa, hoạt động mạnh, hoặc khi cười có thể là biểu hiện hen suyễn duy nhất ở trẻ.
– Trẻ ít chơi đùa, năng lượng của trẻ giảm và thường xuyên cần nghỉ để lấy hơi.
– Thở gấp và nhanh.
– Trẻ cảm thấy ngực đau và căng tức.
– Một âm thanh huýt sáo khi họ hít vào hoặc thở ra.
– Chuyển động bập bênh trong lồng ngực vì khó thở.
– Hụt hơi.
– Cơ cổ và ngực căng tức.
– Yếu hoặc mệt mỏi.
Các dấu hiệu cảnh báo cơn hen suyễn đang đe dọa tính mạng của bạn
Trong cơn hen suyễn, khó thở nhẹ ban đầu có thể trở nên tồi tệ hơn và phát triển thành khó thở nghiêm trọng hơn. Khi đó phổi của bạn bị thắt chặt lại, lúc này tiếng thở khò khè cũng biến mất và đi kèm với đó là các biểu hiện sau:
– Đường thở bị nghẹt, thiếu oxy nghiêm trọng.
– Ho liên tục, không ngừng nghỉ.
– Thở gấp, rất nhanh cố gắng do thiếu oxy.
– Áp lực lên thành ngực lớn làm đau thắt ngực.
– Cơ cổ và ngực bị siết chặt.
– Khó khăn trong việc nói chuyện và đặc biệt là cầu cứu người bên cạnh.
– Cảm giác lo lắng hoặc hoảng sợ tăng nhanh.
– Da mặt và môi nhợt nhạt, chuyển xanh.
– Toát nhiều mồ hôi.
Các dấu hiệu trên tiến triển cực kỳ nhanh chóng và điều quan trọng là bạn cần xử lý sơ cứu ngay lập tức. Điều đầu tiên bạn nên làm là sử dụng ống hít cứu hộ. Ống hít cứu hộ sử dụng các loại thuốc tác dụng nhanh để mở đường thở của bạn. Nó khác với ống hít duy trì mà bạn sử dụng hàng ngày. Bạn nên sử dụng ống hít cứu hộ khi các triệu chứng làm phiền bạn và bạn có thể sử dụng nó thường xuyên hơn nếu cơn bùng phát của bạn nghiêm trọng.
Nếu ống hít cứu hộ của bạn không giúp được gì hoặc bạn không mang theo bên mình, hãy đến khoa cấp cứu để được chữa trị kịp thời.
Chẩn đoán bệnh hen suyễn như thế nào?
Khám lâm sàng
Bạn sẽ được hỏi về tiền sử, di truyền và biểu hiện bệnh hàng ngày diễn ra với bạn. Điều quan trọng nhất để biết được mức độ hen suyễn là bạn phải thực sự hiểu cơ thể của bạn. Từ đó bác sĩ mới nắm được tình trạng và đưa ra các chỉ định xét nghiệm phù hợp với bạn.
Một số xét nghiệm có thể được chỉ định trong quá trình khám bệnh hen suyễn
Các xét nghiệm chức năng phổi thường được sử dụng để chẩn đoán và theo dõi bệnh hen suyễn:
– Phép đo phế dung là phổ biến nhất. Đó là một cách đơn giản, nhanh chóng và không đau để kiểm tra phổi và đường thở của bạn.
– Các xét nghiệm đo lưu lượng đỉnh đo xem phổi của bạn đẩy không khí ra ngoài tốt như thế nào. Đây là một cách dễ thực hiện và khá tốt để theo dõi tình trạng chức năng phổi của bạn tại nhà. Tuy nhiên mức độ chính xác sẽ thấp hơn phép đo phế dung.
– Kiểm tra oxit nitric thở ra: Khi cơ thể bạn bị viêm, khí này sẽ tăng cao hơn so với mức bình thường.
– Xét nghiệm khí và khuếch tán có thể đo mức độ máu hấp thụ oxy và các loại khí khác từ không khí bạn hít thở. Bạn hít vào một lượng nhỏ khí, nín thở, sau đó thổi ra. Khí bạn thở ra được phân tích để xem máu của bạn đã hấp thụ bao nhiêu.
– Chụp X-quang có thể cho biết liệu phổi của bạn có vấn đề gì khác không, hoặc liệu bệnh hen suyễn có gây ra các triệu chứng của bạn hay không. Bức xạ năng lượng cao tạo ra hình ảnh phổi của bạn.
– Xét nghiệm dị ứng. Đây có thể là xét nghiệm máu hoặc da. Họ cho biết bạn có bị dị ứng với vật nuôi, bụi, nấm mốc và phấn hoa hay không. Một khi bạn biết các tác nhân gây dị ứng của mình, bạn có thể điều trị hoặc tránh để ngăn ngừa chúng và các cơn hen suyễn.
Cách điều trị triệu chứng hen suyễn hiệu quả
Các chuyên gia đã chỉ ra bệnh hen suyễn không thể điều trị khỏi một cách triệt để. Các biện pháp và các thuốc hiện nay được sử dụng với mục đích giảm triệu chứng, ngăn chặn các cơn hen nguy hiểm xảy ra. Dưới đây là một số thuốc và biện pháp thường được chỉ định cho bệnh nhân hen suyễn, như là:
Thuốc kiểm soát, chống viêm
Những loại thuốc này làm giảm sưng và sản xuất chất nhầy trong đường thở của bạn. Giúp lưu thông không khí vào và ra khỏi phổi của bạn một cách dễ dàng hơn.
Corticosteroid dạng hít (ICS) là loại thuốc chống viêm hiệu quả nhất hiện có để điều trị bệnh hen suyễn và là phương pháp điều trị chính cho hầu hết bệnh nhân mắc bệnh này. Tuy nhiên, ICS không “chữa khỏi” bệnh hen suyễn và các triệu chứng có xu hướng tái phát trong vòng vài tuần đến vài tháng sau khi ngừng sử dụng ICS.
Thuốc cắt cơn, giãn phế quản
Những loại thuốc này làm thư giãn các cơ xung quanh đường thở của bạn. Các cơ thư giãn để cho đường dẫn khí thông thoáng để không khí di chuyển dễ dàng. Những loại thuốc này làm giảm các triệu chứng của bạn khi chúng xảy ra và được sử dụng cho bệnh hen suyễn mãn tính và gián đoạn.
Thuốc chủ vận beta 2 tác dụng nhanh dạng hít là thuốc cắt cơn ưu tiên để điều trị các triệu chứng cấp tính và thường được kê đơn cho tất cả bệnh nhân hen suyễn.
Một số chất chủ vận beta 2 tác dụng ngắn (SABA; ví dụ: salbutamol, terbutaline) và một LABA (formoterol) được chấp thuận cho chỉ định này.
Liệu pháp sinh học cho bệnh hen suyễn
Chúng được sử dụng cho bệnh hen suyễn nặng khi các triệu chứng vẫn tồn tại mặc dù đã điều trị bằng thuốc hít thích hợp.
Các biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hen suyễn tại nhà
Cũng như bạn đã biết thuốc điều trị hen phế quản chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị triệu chứng của bệnh. Vì vậy để đạt được kết quả tốt nhất và hiệu quả nhất, bạn cần xây dựng lối sống lành mạnh và các bạn cần nắm vững các lưu ý dưới đây để đẩy lùi cơn hen suyễn xảy ra.
– Tuân theo chỉ định và phác đồ điều trị của bác sĩ đưa ra. Không tự ý thay đổi thuốc và liều dùng của thuốc.
– Tránh tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng và giữ ấm cơ thể khi trời chuyển lạnh.
– Vệ sinh răng miệng sạch sẽ cẩn thận.
– Tập thể dục nhẹ nhàng và tập hít thở thường xuyên.
– Không hút thuốc và tránh đến nơi có khói thuốc lá thụ động.
– Giặt chăn, gối thường xuyên và chọn các loại chăn ga không có các sợi lông, bụi nhiều rơi ra.
– Không nuôi chó, mèo hay các vật nuôi có lông.
Ngoài những phương pháp cần lưu ý thực hiện trên, bạn nên bổ sung các thêm thực phẩm chức năng giúp tăng cường sức đề kháng và hõ trợ bổ phế.
Trên đây là toàn bộ những vấn đề liên quan đến bệnh hen suyễn mà bạn cần biết do các chuyên gia của Dược Tín Phong cung cấp. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi về bệnh hen suyễn, xin vui lòng liên hệ tổng đài 18009229 (MIỄN CƯỚC GỌI) hoặc zalo/viber của hotline 0973732486 để được dược sĩ chuyên môn tư vấn chi tiết nhé.
Tài liệu Tham khảo
Tác giả Jamee R. Castillo và cộng sự (2017), Asthma Exacerbations: Pathogenesis, Prevention, and Treatment, ncbi.nlm.nih.gov. Truy cập ngày 06/04/2023.
Tác giả Jaclyn Quirt và cộng sự (2018), Asthma, ncbi.nlm.nih.gov. Truy cập ngày 06/04/2023.
