Tiền sản giật: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

Tiền sản giật là một rối loạn huyết áp rất nghiêm trọng xảy ra sau tuần 20 của thai kỳ, trong quá trình chuyển dạ hoặc sau sinh. Nếu tình trạng này không được kiểm soát thì sẽ gây nhiều nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. Vậy tiền sản giật là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị như thế nào? Trong bài viết này, Dược Tín Phong sẽ giải đáp cho bạn những câu hỏi trên.

Tiền sản giật là gì?

Tiền sản giật là tình trạng chỉ xảy ra khi mang thai. Đây là một rối loạn huyết áp cao nghiêm trọng xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc ngay sau khi sinh con. Những người này thường có huyết áp cao (tăng huyết áp) và lượng protein trong nước tiểu cao (protein niệu). Tiền sản giật thường phát triển sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể và nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi đang phát triển (thai nhi). Vì những rủi ro này, tiền sản giật cần được phát hiện sớm để có phương pháp điều trị kịp thời.

Khi bạn bị tiền sản giật, huyết áp của bạn sẽ tăng cao (cao hơn 140/90 mmHg) và bạn có thể có lượng protein cao trong nước tiểu. Tiền sản giật gây căng thẳng cho tim và các cơ quan khác của bạn và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến việc cung cấp máu cho nhau thai của bạn, làm suy giảm chức năng gan và thận hoặc gây tích tụ chất lỏng trong phổi của bạn. Protein trong nước tiểu của bạn là một dấu hiệu của rối loạn chức năng thận.

Nguyên nhân nào gây ra chứng tiền sản giật?

Các chuyên gia tin rằng nguyên nhân tiền sản giật có thể là do lưu lượng máu bất thường trong nhau thai. Ở nhiều phụ nữ, căn nguyên của chứng tiền sản giật kéo dài từ những ngày đầu của thai kỳ. Đây là một bệnh về các mạch máu bất thường. Nếu mạch máu của người mẹ bị tổn thương, chẳng hạn như do bệnh tiểu đường lâu dài hoặc cao huyết áp mãn tính sẽ làm làm tăng nguy cơ tiền sản giật.

Tiền sản giật cũng được cho là xuất phát từ vấn đề sức khỏe của nhau thai (cơ quan phát triển trong tử cung khi mang thai và chịu trách nhiệm cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi). Cung cấp máu cho nhau thai có thể bị giảm và điều này có thể dẫn đến các vấn đề cho cả bạn và thai nhi.

Ngoài ra còn có bằng chứng cho thấy những thay đổi về lưu lượng máu trong nhau thai kích hoạt sự giải phóng hàm lượng cao của một số protein nhau thai vào máu của bạn. Điều này có thể tạo ra một chuỗi phản ứng phức tạp bao gồm:

• Mạch máu co lại, dẫn đến huyết áp cao.
• Tổn thương thành mạch, dẫn đến sưng tấy và có protein trong nước tiểu của bạn.
• Thận và gan bị tổn thương, dẫn đến đau và giảm lượng nước tiểu.
• Tiểu cầu giảm nghiêm trọng, dẫn đến khó đông máu bình thường và khả năng mất máu trong quá trình sinh nở.
• Sưng xung quanh não của bạn, dẫn đến đau đầu và / hoặc co giật.
• Giảm lưu lượng máu đến em bé, dẫn đến hạn chế tăng trưởng hoặc nước ối ít.

Tại sao điều này chỉ xảy ra với một số phụ nữ mà không xảy ra với tất cả phụ nữ mang thai thì hiện nay vẫn chưa được có lời giải thích rõ ràng. Có thể di truyền, dinh dưỡng, một số bệnh tiềm ẩn, cách hệ thống miễn dịch của bạn phản ứng khi mang thai.  và các yếu tố khác đều có thể đóng một vai trò nào đó.

Đối tượng có nguy cơ?

Tiền sản giật có thể phổ biến hơn ở những người lần đầu làm mẹ. Một số trường hợp dưới đây có nguy cơ tiền sản giật cao hơn là:

• Người đó có tiền sử bị cao huyết áp, bệnh thận hoặc tiểu đường.
• Đang mang thai đôi hoặc mang thai ba.
• Tiền sử gia đình về tiền sản giật.
• Các tình trạng tự miễn dịch như lupus.
• Béo phì.

Các triệu chứng của tiền sản giật như thế nào?

Nhiều người bị tiền sản giật không có bất kỳ triệu chứng nào. Đối với những trường hợp này, một số dấu hiệu tiền sản giật đầu tiên là huyết áp cao, có protein trong nước tiểu và giữ nước (điều này có thể gây tăng cân và sưng phù).

Các dấu hiệu khác bao gồm:

• Nhức đầu.
• Nhìn mờ hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
• Những điểm tối xuất hiện trong tầm nhìn của bạn.
• Đau bụng bên phải.
• Sưng ở tay và mặt (phù nề), phù chân tiền sản giật.
• Khó thở.

Điều cần thiết mà bạn cần làm là phải chia sẻ tất cả các triệu chứng mang thai của bạn với bác sĩ. Nhiều người không biết mình bị triệu chứng này cho đến khi kiểm tra huyết áp và nước tiểu tại một lần đi khám trước khi sinh.

Tiền sản giật nghiêm trọng có thể bao gồm các triệu chứng như:

• Cấp cứu tăng huyết áp (huyết áp từ 160/110 mmHg trở lên).
• Suy giảm chức năng gan hoặc thận.
• Dịch trong phổi.
• Mức độ tiểu cầu trong máu thấp ( giảm tiểu cầu ).
• Giảm sản xuất nước tiểu.

Nếu tình trạng chuyển sang nặng, bạn có thể nhập viện để theo dõi kỹ hơn hoặc cần sinh con càng sớm càng tốt. Bác sĩ điều trị có thể cung cấp cho bạn thuốc điều trị huyết áp cao hoặc để giúp phổi của bé phát triển trước khi sinh.

===>>> Xem thêm: Tổng hợp những bệnh lý thường gặp trong thai kỳ mà mẹ bầu cần biết

Chẩn đoán tiền sản giật

Tiền sản giật thường được chẩn đoán trong các cuộc hẹn khám định kỳ trước khi sinh như kiểm tra mức tăng cân, huyết áp và nước tiểu của bạn. Nếu có nghi ngờ, bác sĩ của bạn có thể:

• Yêu cầu xét nghiệm máu bổ sung để kiểm tra chức năng thận và gan.
• Đề nghị thu thập nước tiểu 24 giờ để theo dõi protein niệu.
• Thực hiện siêu âm và theo dõi thai nhi khác để xem kích thước của em bé và đánh giá lượng nước ối.

Có thể được phân thành 2 loại là nhẹ hoặc nặng. Bạn có thể được chẩn đoán mắc chứng tiền sản giật nhẹ nếu bạn bị huyết áp cao cộng với lượng protein cao trong nước tiểu. Bạn được chẩn đoán là nặng nếu bạn có các triệu chứng của tiền sản giật nhẹ kèm theo:

• Dấu hiệu của tổn thương thận hoặc gan (thấy trong máu hoạt động).
• Số lượng tiểu cầu thấp
• Chất lỏng trong phổi của bạn.
• Nhức đầu và chóng mặt.
• Suy giảm thị lực hoặc nhìn thấy các đốm.

Điều trị tiền sản giật như thế nào?

Bác sĩ của bạn sẽ tư vấn cho bạn cách tốt nhất để xử trí tiền sản giật. Việc điều trị nói chung phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tiền sản giật và thời gian bạn mang thai.

Nếu bạn gần đủ tháng (thai 37 tuần trở lên), em bé của bạn có thể sẽ được sinh sớm. Bị tiền sản giật có đẻ thường được không? Bạn vẫn có thể sinh ngả âm đạo, nhưng đôi khi nên sinh mổ (mổ lấy thai). Bác sĩ có thể cho bạn thuốc để giúp phổi của em bé phát triển và kiểm soát huyết áp của bạn cho đến khi sinh em bé. Đôi khi sinh con sớm sẽ an toàn hơn là để kéo dài thời gian mang thai.

Khi tiền sản giật phát triển sớm hơn trong thai kỳ, bạn sẽ được theo dõi chặt chẽ để cố gắng kéo dài thời gian mang thai và cho phép thai nhi lớn lên và phát triển. Bạn sẽ có nhiều cuộc hẹn trước khi sinh hơn, bao gồm siêu âm, xét nghiệm nước tiểu và lấy máu. Bạn có thể được yêu cầu kiểm tra huyết áp tại nhà. Nếu bạn được chẩn đoán là bị tiền sản giật nặng, bạn có thể ở lại bệnh viện cho đến khi sinh con.

Nếu tình trạng tiền sản giật nặng hơn hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, em bé của bạn sẽ cần được sinh. Trong quá trình chuyển dạ và sau khi sinh, những người bị tiền sản giật thường được truyền magiê vào tĩnh mạch (trực tiếp vào tĩnh mạch) để ngăn ngừa sự phát triển của sản giật (co giật do tiền sản giật).

===>>> Xem thêm: Tăng huyết áp thai kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa và điều trị

Phòng ngừa

Làm cách nào để giảm nguy cơ bị tiền sản giật?

Đối với những người có các yếu tố nguy cơ, có một số bước có thể được thực hiện trước và trong khi mang thai để giảm nguy cơ phát triển chứng tiền sản giật. Các bước này có thể bao gồm:

• Giảm cân nếu bạn bị thừa cân / béo phì (trước khi tăng cân do mang thai).
• Kiểm soát huyết áp và lượng đường trong máu (nếu bạn bị huyết áp cao hoặc tiểu đường trước khi mang thai).
• Duy trì thói quen tập thể dục thường xuyên.
• Ngủ đủ giấc.
• Ăn thực phẩm lành mạnh ít muối và tránh caffein.

Bạn có thể ngăn ngừa chứng tiền sản giật không?

Dùng aspirin cho em bé hàng ngày đã được chứng minh là làm giảm khoảng 15% nguy cơ phát triển chứng tiền sản giật. Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ của tiền sản giật, bác sĩ của bạn có thể khuyên bạn nên bắt đầu dùng aspirin trong giai đoạn đầu của thai kỳ (khi thai được 12 tuần).

Các biến chứng phổ biến nhất của tiền sản giật là gì?

Nếu không được điều trị, tiền sản giật có thể gây tử vong cho cả bạn và con bạn. Trước khi sinh, các biến chứng thường gặp nhất là sinh non, nhẹ cân hoặc nhau bong non.

Tiền sản giật có thể gây ra hội chứng HELLP (tan máu, tăng men gan và số lượng tiểu cầu thấp). Điều này xảy ra khi tiền sản giật làm tổn thương gan và các tế bào hồng cầu của bạn và cản trở quá trình đông máu. Các dấu hiệu khác của hội chứng HELLP là nhìn mờ, đau ngực, nhức đầu và chảy máu cam.

Sau khi sinh con, bạn có thể có nhiều nguy cơ mắc phải:

• Bệnh thận.
• Đau tim.
• Đột quỵ.
• Phát triển chứng tiền sản giật trong những lần mang thai sau này.

Khi nào bà bầu nên đến gặp bác sĩ?

Tiền sản giật có thể là một tình trạng gây tử vong khi mang thai. Nếu bạn đang được điều trị tình trạng này, hãy nhớ đến gặp bác sĩ của bạn để được làm xét nghiệm máu hoặc nước tiểu. Liên hệ với bác sĩ sản khoa của bạn nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào về các triệu chứng của mình.

Hãy đến bệnh viện gần nhất nếu bạn đang mang thai và gặp những điều sau:

• Các triệu chứng giống như co giật hoặc co giật.
• Khó thở.
• Đau nhói ở bụng (đặc biệt là bên phải).
• Mờ mắt.
• Đau đầu dữ dội mà không biến mất.
• Những điểm tối trong tầm nhìn của bạn mà không biến mất.

Các câu hỏi thường gặp

Sự khác biệt giữa tiền sản giật và sản giật là gì?

Sản giật là chứng tiền sản giật nặng gây co giật. Đây được coi là một biến chứng của tiền sản giật, nhưng nó có thể xảy ra mà không có dấu hiệu. Trong một số trường hợp hiếm hoi, nó có thể dẫn đến hôn mê, đột quỵ hoặc tử vong.

Tiền sản giật sau sinh là gì?

Tiền sản giật sau sinh là khi bạn phát triển chứng tiền sản giật sau khi sinh con. Nó thường xảy ra trong vòng hai ngày sau khi sinh nhưng cũng có thể phát triển vài tuần sau đó. Các dấu hiệu của tiền sản giật sau sinh tương tự như các dấu hiệu được nêu phía trên và bao gồm sưng phù ở tay chân, đau đầu, nhìn thấy đốm, đau dạ dày và buồn nôn. Đây là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra co giật, đột quỵ và tổn thương các cơ quan.

Căng thẳng có gây ra tiền sản giật không?

Mặc dù căng thẳng có thể ảnh hưởng đến huyết áp, nhưng căng thẳng không phải là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây ra tiền sản giật. Mặc dù một số căng thẳng là không thể tránh khỏi khi mang thai, nhưng tránh các tình huống căng thẳng cao độ hoặc học cách quản lý căng thẳng của bạn là một ý kiến ​​hay.

Tiền sản giật bắt đầu từ tuần thứ mấy của thai kỳ?

Tiền sản giật thường xảy ra sau tuần 20 của thai kỳ, nhưng nó có thể đến sớm hơn. Hầu hết xảy ra khi chưa đủ tháng (37 tuần tuổi). Tiền sản giật cũng có thể đến sau khi sinh (tiền sản giật sau sinh), thường xảy ra trong khoảng vài ngày đầu đến một tuần sau khi sinh. Trong một số trường hợp hiếm hoi, nó bắt đầu vài tuần sau khi sinh.

Tiền sản giật có ảnh hưởng đến thai nhi của tôi không?

Tiền sản giật có thể gây sinh non (em bé của bạn cần được sinh sớm). Trẻ sinh non có nhiều nguy cơ bị các biến chứng về sức khỏe như nhẹ cân và các vấn đề về hô hấp.

Tiền sản giật có hết sau khi sinh không?

Tiền sản giật thường biến mất trong vài ngày đến vài tuần sau khi sinh. Đôi khi, huyết áp của bạn có thể duy trì ở mức cao trong vài tuần sau khi sinh, cần phải điều trị bằng thuốc. Bác sĩ sẽ trao đổi với bạn sau khi bạn mang thai để kiểm soát huyết áp của bạn. Những người bị tiền sản giật – đặc biệt là những người phát triển tình trạng này sớm trong thời kỳ mang thai – có nhiều nguy cơ bị cao huyết áp (tăng huyết áp) và bệnh tim sau này trong cuộc sống. Bạn có thể thực hiện nhiều biện pháp như lối sống, ăn uống hay dùng thêm thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe nhằm giảm thiểu những rủi ro này.

Có cách nào chữa khỏi chứng tiền sản giật không?

Không, không có cách chữa trị chứng tiền sản giật. Chỉ có thể được chữa khỏi khi sinh nở. Bác sĩ sẽ vẫn muốn theo dõi bạn trong vài tuần sau khi sinh để đảm bảo các triệu chứng của bạn biến mất.

Tiền sản giật là một tình trạng nghiêm trọng mà bạn có thể không biết rằng mình thậm chí còn mắc phải. Nếu cảm thấy có triệu chứng bất thường khi mang thai nên đi khám bác sĩ. Việc phát hiện sớm tiền sản giật sẽ giúp cho cả bạn và con bạn được an toàn và khỏe mạnh. Hy vọng những chia sẻ của chúng tôi sẽ giúp bạn có một thai kỳ khỏe mạnh.

Tài liệu tham khảo

Tác giả: Chuyên gia y tế của clevelandclinic, Preeclampsia, clevelandclinic, đăng ngày 14 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2022.

Tác giả: Adam Felman, Everything you need to know about preeclampsia, medicalnewstoday, đăng ngày 28 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2022.